Ek Eylem | Fiil | Fiilimsi | Ek Eylem Soru Çözümü | Fiilimsi Soru Çözümü | Fiil Soru Çözümü

Kıymetli Takipçilerim,
Bu videomuzda ek eylem, fiilimsi, eylemsi, ek fiil, fiiller, fiillerde kip konularıyla ilgili soru çözümü yapacağız. Sorularımız fiil çıkmış sorular, ek fiil çıkmış sorular, fiilimsi çıkmış sorular formatına uygun hazırlanmıştır. Sorular çözülürken fiillerde kip, haber kipleri, dilek kipleri, bildirme kipleri, tasarlama kipleri hakkında da bilgiler bulacaksınız.
FİİLLER ANLAM BAKIMINDAN ÜÇE AYRILIR.
1. İŞ (KILIŞ) FİİLLERİ: Yapılan işten etkilenen bir nesnenin bulunduğu eylemlerdir. Bu fiiller belirtili ve belirtisiz nesneyi bulduran ''neyi, kimi, ne,kim'' sorularına cevap vermeye uygun fiillerdir.
Arkadaşım soruyu kısa sürede cevapladı.
Akşam sizi burada bekleyeceğim.
Bu yazarın kitabını okudum.
ÇOK ÖNEMLİ NOT: Bir fiil ''neyi, kimi'' sorusuna cevap vermeye uygunsa cümle içinde nesne yoksa bile iş fiilidir.
Biz ona söyledik.
Ben de biliyorum.
Biraz önce bulduk.
2. DURUM FİİLLERİ: ''Neyi, kimi'' sorusuna cevap vermeyen, yapılan işten etkilenen bir nesnenin bulunmadığı eylemlerdir.
Yandaki koltuğa birden oturdu. Otobüs okulun önünde durdu.
Orada olanlara hepimiz güldük. Yoğun günün sonunda dinlendik.
Kapının arasından dışarı baktım. Geç yattığı için erken kalkamadı.
Arkadaşlarla parkta oturduk.
Minik kedi sobanın yanında uyuyor.
3. OLUŞ FİİLLERİ: Zamanla meydana gelen (bir zamana ihtiyaç duyulan) değişmeyi gösteren fiillerdir. Bu sözcüklerde fiil kendiliğinden gerçekleşir.
Bahçemizdeki çiçekler soldu. Dolaptaki yemekler bayatlamıştı.

Sözcük özelliğini yitirip ek durumuna gelen imek (i-) ek fiildir.
Türkçede ek fiilin iki görevi vardır.
1. Ek eylem, basit çekimli eylemlere gelerek onları bileşik çekimli yapar.
Birleşik çekimde kalıp: Fiil - kip - ek fiil - kip - şahıs eki
Ek eylem birleşik çekimli fiil oluştururken üç şekilde çekimlenir.
a) EK EYLEMİN HİKAYE ÇEKİMİ: (i-di) Bu çekimde ikinci kip di'li geçmiş zamandır.
b) EK EYLEMİN RİVAYET ÇEKİMİ: (i-miş) Bu çekimde ikinci kip miş'li geçmiş zamandır.
c) EK EYLEMİN ŞART ÇEKİMİ: (i-se) Bu çekimde ikinci kip şart kipidir.
NOT: Basit zamanlı fiilde bir kip, birleşik zamanlı fiilde iki kip vardır. Bir
fiil ikinci kipi sadece ek eylem sayesinde alabilir.
çalışmış (basit zamanlı fiil) çalışıyormuş (birleşik zamanlı fiil)
NOT: Sorularda basit zamanlı fiil ve basit çekimli fiil aynı anlamda,
birleşik zamanlı fiil ve birleşik çekimli fiil aynı anlamda kullanılır.
Basit zamanlı = Basit çekimli Birleşik zamanlı = Birleşik çekimli
2. Ekeylem ad soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapar ya da şart kipiyle çekimler.
Ek eylem, ad soylu sözcüklere dört farklı kipte gelir.
a. Ek eylemin Di’li Geçmiş Zaman Çekimi (i-di)
Onun kardeşi bu hastanede doktordu. (doktor i-di)
b. Ekeylemin Miş’li Geçmiş Zaman Çekimi (i-miş)
Sabah sabah kapıyı çalan doktormuş. (doktor i-miş)
c. Ekeylemin Şart Çekimi (i-se)
Ekeylemin şartı, eklendiği sözcüğü genellikle yüklem yapmaz, cümleye şart anlamı katar.
Gelen simitçiyse birkaç simit alalım. (simitçi i-se)

4. Ekeylemin Geniş Zaman Çekimi (-)
Ekeylemin geniş zaman çekimi, kişi ekleriyle yapılır. Ekeylem (i-) kullanılmaz.
Ben bu okulda öğretmenim.
Not: Ek eylemin geniş zaman çekiminde, 3. tekil kişi eki “-dir” düşebilir.
Not: Bir cümlede fiil dışında bir sözcük yüklem olmuşsa o cümlede mutlaka ek eylem vardır. Çünkü fiil olmayan bir sözcük ek eylem almadan yüklem olamaz.
Not: Bazı sözcükler cümle içinde ek eylem almış gibi görülebilir. Cümledeki anlama bakılmadan ek eylem soruları cevaplanmamalıdır.
Fiillerde Kip: Kipler, haber ve dilek kipleri olmak üzere ikiye ayrılır.
A. Haber (Bildirme) Kipleri: Zaman anlamı taşıyan kiplerdir.
1.Di’li Geçmiş Zaman: Bilinen, Görülen, Belirli Geçmiş Zaman
2.Miş’li Geçmiş Zaman:Öğrenilen, Duyulan, Belirsiz Geçmiş Zaman
3.Şimdiki Zaman:Bu kipte '-yor eki ve -mekte -makta' eli kullanılır.
4.Gelecek Zaman: (-ecek, -acak)
5.Geniş Zaman: (-r,-ar,-er,-maz,-mez)
B. Dilek (Tasarlama) Kipleri: Zaman anlamı taşımayan kiplerdir.
1.Gereklilik Kipi:(-meli,-malı)
2.İstek Kipi: (-e,-a)
3.Dilek-Koşul Kipi: (-se,-sa) Çalışsak, Çalışsanız
4.Emir Kipi: (ek yok) Çalış, Çalışsın
Not: Emir kipinde 1.tekil şahıs ve 1.çoğul şahıs çekimi yoktur.

TÜRKÇENİN KURDU FİİL (EYLEM)
FİİLLERDE ZAMAN (ANLAM) KAYMASI: Bir eylem kipinin kendi
anlamı dışında, başka bir kip yerine kullanılmasıdır.
Hafta sonları evinde oturup kitap okuyor. (okur)