militaire willemsorde poolse parachutisten sosabowski

NOS Nieuws 31-5-2006: Koningin Beatrix heeft op het Binnenhof in Den Haag de Militaire Willemsorde uitgereikt aan de 1ste Zelfstandige Poolse Parachutistenbrigade. Dat deed zij als beloning voor de inzet tijdens de operatie Market Garden in september 1944, de grote geallieerde luchtlandingsoperatie rondom Arnhem. Bij de uitreiking waren 64 Poolse veteranen aanwezig en 22 weduwen.

Generaal-majoor Stanislaw Sosabowski, die de eenheid leidde, ontving postuum de Bronzen Leeuw. Zijn zoon Michael nam de onderscheiding in ontvangst. Sosabowski was indertijd tegenstander van het plan voor Operatie Market Garden, dat afkomstig was van de Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery.

De toekenning van de Militaire Willemsorde aan de Poolse veteranen kent een lange voorgeschiedenis. Al in 1946 werd de brigade voorgedragen voor een onderscheiding. Koningin Wilhelmina stemde daarmee in, maar het voorstel werd, om nooit opgehelderde redenen, nooit uitgevoerd. Zestig jaar later speelde de kwestie opnieuw op. In september 2004 zond het tv-programma Netwerk een documentaire uit over de 'vergeten Polen van de Slag om Arnhem'. In de documentaire sprak prins Bernhard de wens uit dat de Militaire Willemsorde alsnog aan de Polen zou worden uitgereikt.

De Kamerleden Van Baalen (VVD) en Timmermans (PvdA) dienden vervolgens een motie in waarin ze minister Kamp (Defensie, VVD) opriepen te onderzoeken of de Polen alsnog onderscheiden konden worden. Ruim een jaar later, december 2005, liet Kamp de Tweede Kamer weten dat de Willemsorde alsnog was toegekend.

Market Garden was de codenaam voor een geallieerd offensief in september 1944, bedoeld om in één stoot de Rijn over te steken en door te dringen in Duitsland. Luchtlandingstroepen moesten de belangrijkste bruggen tussen de Belgisch-Nederlandse grens en Arnhem veroveren, waarna grondtroepen in drie dagen via Eindhoven naar Arnhem zouden optrekken. De Rijnbrug daar bleek uiteindelijk een 'brug te ver'. De landstrijdkrachten wisten de Britse para's die de noordelijke oprit bezet hielden niet te bereiken.

De rol van de Polen tijdens de Slag om Arnhem was zeer ongelukkig. Door een gebrek aan vliegtuigen en door slecht weer kon de brigade pas op de vijfde dag van de operatie vertrekken uit Engeland. Ze landde ten zuiden van de Rijn op grasland dat als ongeschikt voor de Britse para's was afgewezen. Diverse malen probeerden de para's met bootjes, en soms zelfs zwemmend, de overkant te bereiken, waar bij Oosterbeek de Britse overlevenden omsingeld waren. Uiteindelijk lukte dat niet. De Poolse brigade telde ongeveer 400 doden en gewonden, zo'n 25 procent van haar sterkte.

De Bronzen Leeuw werd 43 jaar geleden voor het laatst uitgereikt, de Militaire Willemsorde is sinds 1955 niet meer toegekend.

Overgenomen van: NRC.nl