Έτσι ταπεινώθηκαν οι Γερμανοί στρατιώτες που συνελήφθησαν από τους Σοβιετικούς το 1944

Το 1944, με την ασταμάτητη προέλαση του Κόκκινου Στρατού προς τα δυτικά, χιλιάδες Γερμανοί στρατιώτες άρχισαν να αιχμαλωτίζονται μαζικά. Οι μεγάλες σοβιετικές επιθέσεις, όπως η Επιχείρηση Μπαγκρατιόν, όχι μόνο κατέστρεψαν ολόκληρες μεραρχίες της Βέρμαχτ, αλλά και διέλυσαν τον μύθο της γερμανικής στρατιωτικής υπεροχής στην Ανατολή. Καθώς οι αιχμάλωτοι συλλαμβάνονταν, πολλοί παρουσιάζονταν δημόσια σε σοβιετικές πόλεις και χωριά. Αυτές οι πορείες δεν ήταν απλώς μεταφορές – ήταν επιδείξεις νίκης και εκδίκησης, όπου οι ηττημένοι στρατιώτες παρέλαυναν με σκυμμένα κεφάλια μπροστά σε πλήθη που τους κοιτούσαν με περιφρόνηση ή οργή.

Μία από τις πιο εμβληματικές εικόνες της εποχής ήταν η παρέλαση 57.000 Γερμανών αιχμαλώτων στους δρόμους της Μόσχας στις 17 Ιουλίου 1944. Μέσα σε απόλυτη σιωπή, περνούσαν ανάμεσα σε σειρές Σοβιετικών οπλισμένων στρατιωτών, ενώ οι πολίτες τούς παρατηρούσαν με ειρωνεία, μίσος και ικανοποίηση. Μετά την παρέλαση, οι δρόμοι καθαρίστηκαν δημόσια με νερό, ως συμβολική «κάθαρση» μετά την παρουσία των εισβολέων. Ήταν ένας προσεκτικά οργανωμένος εξευτελισμός, με προπαγανδιστικό σκοπό, αλλά και ως πράξη ανταπόδοσης για τον πόνο που είχαν υποστεί οι Σοβιετικοί από το 1941.

Πέρα από τον συμβολισμό, οι συνθήκες διαβίωσης των αιχμαλώτων ήταν σκληρότατες. Πολλοί στάλθηκαν σε καταναγκαστικά έργα στη Σιβηρία, όπου η έλλειψη τροφής, το ακραίο ψύχος και η σωματική εξάντληση οδήγησαν σε υψηλά ποσοστά θνησιμότητας. Οι Γερμανοί στρατιώτες, που στα πρώτα χρόνια του πολέμου είχαν συνηθίσει να είναι κυρίαρχοι, βρέθηκαν τώρα να εργάζονται αναγκαστικά για την ανοικοδόμηση των πόλεων που είχαν καταστρέψει. Ορισμένοι προσπαθούσαν να κρύψουν ότι ανήκαν στα SS, γνωρίζοντας ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση εκτέλεση ή αντίποινα.

Ο εξευτελισμός δεν τελείωσε με την παράδοση. Για πολλούς Γερμανούς αιχμαλώτους, ο πόλεμος συνεχίστηκε μέσα στα σοβιετικά στρατόπεδα για χρόνια. Κάποιοι δεν επέστρεψαν στην πατρίδα τους παρά μόνο στα μέσα της δεκαετίας του 1950, σωματικά και ψυχολογικά τραυματισμένοι από όσα έζησαν. Αυτό που ξεκίνησε ως πόλεμος κατάκτησης, κατέληξε γι’ αυτούς σε μια πικρή, σιωπηλή και βαθιά εξευτελιστική ήττα, όπου δεν έχασαν μόνο την ελευθερία τους, αλλά και την αξιοπρέπειά τους. Ήταν η σκληρή αντιστροφή ενός πολέμου που είχαν ξεκινήσει πιστεύοντας στην ανωτερότητά τους.