Pułapka Hetmana: Jak 30 000 Polaków Rozbiło 80 000 Moskali

We wrześniu roku tysiąc pięćset czternastego jeden z najwybitniejszych dowódców w dziejach Europy Wschodniej — hetman Konstanty Ostrogski — stanął przed pozornie niemożliwym zadaniem: powstrzymać osiemdziesięciotysięczną armię moskiewską, mając pod rozkazami zaledwie trzydzieści tysięcy żołnierzy polsko-litewskich. Pod Orszą przygotował genialną pułapkę, która przeszła do historii jako arcydzieło taktyki renesansowej. Budując fałszywe mosty na Dnieprze i ukrywając artylerię w ukształtowaniu terenu, Ostrogski zwabił przeciwnika na zachodni brzeg rzeki. Gdy większość moskiewskich oddziałów znalazła się po drugiej stronie, polsko-litewskie działa otworzyły ogień, odcinając im drogę odwrotu. Wtedy hetman wydał rozkaz do szarży — ciężka jazda runęła z impetem, rozbijając szeregi wroga na strzępy.
Bitwa pod Orszą była nie tylko zwycięstwem oręża, lecz także triumfem rozumu. Ostrogski udowodnił, że dyscyplina, podstęp i precyzja taktyczna mogą pokonać nawet trzykrotną przewagę liczebną. Ponad dwadzieścia tysięcy Moskali poległo, tysiące dostały się do niewoli, a mit o niepokonanej potędze Moskwy legł w gruzach. Zwycięstwo Rzeczypospolitej odbiło się echem w całej Europie, okrzyknięte triumfem zachodniej strategii nad brutalną siłą Wschodu.
Dla hetmana Ostrogskiego była to nie tylko bitwa, ale dowód, że mądrość i plan potrafią odmienić losy narodów. Dzwony Wilna i Krakowa biły na jego cześć, a w kronikach zapisano: „Nie liczba decyduje o wyniku, lecz rozum, który wie, gdzie uderzyć.”

Źródła
– „Bitwa pod Orszą 1514 roku”, Polska Akademia Nauk, Instytut Historii
– Annales seu Cronicae Incliti Regni Poloniae, Jan Długosz (kontynuacja pośmiertna)
– „Ostrogski, Konstanty Iwanowicz”, Polski Słownik Biograficzny
– Norman Davies, Boże igrzysko. Historia Polski, Wydawnictwo Znak
– Jacek Komuda, Hetman Ostrogski. Geniusz spod Orszy, Bellona 2021