Kontrolu atividade ekonómika iha Timor-Leste - Dra Josefina Clarinha Jaão
Автор: MEDIA AIFAESA
Загружено: 2025-12-06
Просмотров: 3
Semináriu Nasional AIFAESA, I.P. & Trade Invest
Reforma Regulatória iha Timor-Leste
Haforsa oprtunidade asesu ba merkadu rejional (ASEAN) ho global (WTO)
3 & 4 Dezembru 2025 | JL World, Areia Branca, Dili, Timor-Leste
Kontrolu atividade ekonómika iha Timor-LestL
Dra Josefina Clarinha Jaão
Iha aprezentasaun Dra Josefina Clarinha Jaão ko’alia kona-ba kontrolu no inspesaun ba atividade ekonómika iha Timor-Leste. Aprezentasaun ne'e foka ba papél protesaun konsumidór nian, estatutu atuál inspesaun sira-nian, no área espesífiku sira inkumprimentu nian ne'ebé hetan iha ekonomia nia laran.
Tema no Atividade Xave sira:
Mandatu Konstitusionál: Aprezentasaun ne’e halo referénsia ba Artigu 53 Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste, ne’ebé apoia direitu konsumidór sira no istória protesaun konsumidór iha nasaun, ho enkuadramentu atuál ne’ebé estabelese iha tinan 2016.
Foku Inspesaun: Órgaun reguladór hala'o inspesaun sira iha setór oioin, inklui estabelesimentu komersiál sira, armajen sira, distributór sira, no restaurante sira. Ezemplu espesífiku ida ne'ebé temi maka kontrolu ba jeleira no konjelador sira iha estabelesimentu sira, hodi nota katak temperatura sira tenke prienxe padraun sira (ezemplu, -18 grau Celsius) hodi garante seguransa ai-han nian.
Estatístika Inspesaun nian (2025):
Husi inspesaun 4,395 ne’ebé hala’o, taxa inkumprimentu mak maizumenus 45%.
Totál 13% husi operadór ekonómiku sira hetan infrasaun grave.
Maski iha inkumprimentu, nota katak 75% hosi operadór ekonómiku sira kumpre regulamentu sira.
Tipu Infrasaun sira ne'ebé Detekta:
Kestaun Lisensiamentu: Negósiu barak maka hala'o operasaun lahó lisensa loloos ka ho lisensa ne'ebé kaduka ona, inklui ba restaurante sira no atividade komersiál sira seluk.
Metrolojia (Pezu no Sasukat sira): Inkumprimentu signifikativu hetan ho padraun metrolojia legál sira, ne'ebé lori ba konsumidór sira hetan bosok. Ezemplu sira inklui:
Materiál konstrusaun sira (besi-tahan sira) ne'ebé badak liu duké komprimentu ne'ebé regula ona (ezemplu, metru 9.6 envezde metru 10).
Sasan sira ne'ebé embaladu ho pezu menus (ezemplu, detekta diskripánsia ida ho kilograma 3.2 iha pakote ho kilograma 5, ne'ebé rezulta iha lakon signifikativu ba konsumidór sira).
Etapa no Dezenvolvimentu Tuirmai: Aprezentasaun ne'e destaka esforsu sira ne'ebé hala'o hela atu rezolve kestaun sira-ne'e, inklui:
Pena sira: Multa sira fó sai ona ba inkumprimentu.
Konxiénsia Públiku: Uza plataforma mídia sosiál sira hanesan Facebook no TikTok hodi hasa'e konxiénsia entre operadór ekonómiku sira no públiku.
Dezenvolvimentu Laboratóriu: Ajénsia ne'e serbisu ativamente atu estabelese laboratóriu mikrobiolojia ida ne'ebé funsiona no instalasaun sira seluk atu hasa'e nia kapasidade sira teste no aplikasaun nian iha tempu badak.
Доступные форматы для скачивания:
Скачать видео mp4
-
Информация по загрузке: