Қазақстанда күніне 6 адам жол апатынан күніне көз жұмады | 5 жылда 12267 қазақстандық қайтыс болды

#НартайАралбайұлы #NartayNews #НартайНьюс #nartaynews

Биылғы жылдың қаңтар-тамыз айларында елімізде 22501 жол-көлік оқиғасы тіркелді. 32375 адам зардап шекті, 1446 адам көз жұмды. 2024 жылдың 8 айында елімізде 15862 жол апаты болған еді, арада бір жыл өтті, жол-көлік оқиғасы 7 мыңға көбейді. Себебі мен салдары санаға соққы.
Тас жолдағы традегиядан 5 жылда 12267 азаматымыздан айрылыппыз. Жіктесем, 8218 ер адам, 2975-і әйел, 1074-і бала. Дүниежүзілік денсаулық ұйымы жол апатынан көз жұмғандардың саны бойынша Қазақстан 192 елдің ішінде 107-ші орында тұр дейді. Ал, Дүниежүзілік банк келтірген мәліметтерге сәйкес, елімізде 100 000 адамға шаққанда жол-көлік апатынан қаза табатындар саны 24-ке тең. Қазір 12 адам деген дерек бар. Салыстырмалы түрде алсақ, Ұлыбританияда 100 000 адамға шаққанда жол-көлік апатынан қаза табатындар саны 3 адам.
Соңғы жылдары еліміздегі жол-көлік оқиғасынан зардап шеккендер саны күрт көбейді, себебі есептеу жүйесінің өзгерді. Бұрын Қазақтанда жол апаты орын алса, сол жерде қаза тапқандар мен құжат жүзінде денсаулығына зақым келгені көрсетілгендер ғана есепке алынатын болған. Бұл апатта опат бола жаздағандардың санын азайтып көрсетуге мүмкіндік берген қате шешім болды. 2024 жылдың маусым айынан бастап жол апатына түскен, бірақ зардап шекпеген, оқиға орнында ғана жедел жәрдемге жүгініп өз жөнімен кеткен азаматтардың бәрі жапа шеккендер ретінде тіркеледі. Бұл дұрыс қадам болды.
2024 жылы елімізде 12 660 645 жол ережесін бұзу фактілері анықталған. Биылғы дерек одан асып кетпесіне кепіл жоқ, себебі аяқталмаған 2025 жылдың өзінде тас жолда 9,7 миллион әкімшілік құқық бұзушылық анықталған. 16 700 мас жүргізуші ұсталған.
Жүргізушілер жүгінетін цифрлық платформалардың жеткілікті деректі ұсынбауы. Мәселен, көлік тізгініндегі адамға авариялық қауіпті учаскеге жақындағаны немесе сонда жүргені, ауа райының қолайсыздығы немесе жол жабындысының нашарлағаны туралы деректер уақытылы берілмейді. Тіпті жолдағы жөндеу жұмыстары туралы деректер де жүргізуші қолданатын цифрлық қосымшаларда уақытылы, толық көрсетілмейді. Салдарынан жөндеу үшін деп жолға төгілген құм мен қиыршық тастарға соғылып апатқа ұшырағын автокөліктерді желіден үнемі көреміз. Осы тұста мемлекеттік органдар көштен қалмауы керек. Мәселен, жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарындағы апатты-қауіпті орындарды анықтау, есепке алу және жою жөніндегі нұсқаулықты Көлік министрлігі тек 2023 жылдың 26-шы қыркүйегінде ғана бұйрықпен бекіткен. Бұл өте кеш.
Мәселен өткен жылмен салыстырғанда биылғы жылдың 9 айында адамның өліміне немесе ауыр жарақат алуына әкеп соқтырған жол көлік оқиғаларының саны 41,9 процентке көбейді. Ең көп өсім Атырау облысында тіркелген, жол апатының саны 162,5 проценке артыпты. Ақтөбе облысында 123 пайызға, Қызылорда облысында 101,9 проценке жол апаты көбейген. Мұның себебін сарапшылар аталған өңірлердегі бір жолақты жолдардың көптігімен түсіндіреді.
Жол апатының бір себебі сапасыз жол. Дүниежүзілік экономикалық форумның дерегіне сүйенсек, Қазақстан 2024 жылы жол сапасы жөнінен 119 елдің арасында 90-шы орын алған. Салдарынан еліміздегі көлік соқтығысының 30 пайызы жол төсемінің сапасыздығынан деген қорытынды жасалды. Бұдан бөлек қарсы бағытты көрсетуі тиіс жол белгілерінің, қарапайым сызықтардың болмауы көп кездеседі. Артынша автокөліктер қарама-қарсы бағытқа шығып соғылады, салдарынан ондаған адам көз жұмады. Бұдан бөлек жол апатына ұшыратуы мүмкін жолдағы шұрқ тесіктерді бір күрек асфальпен бітеуге тырысатын мердігерлер көп, бірақ ямочный ремонт «дертке» дауа болмайды.
Тағы бір түйткіл автомобиль жолдарын жобалауға қатысты. Жол салатындар қауіпсіз, ұзақ қызмет ететін трасса төсеуді емес, тас жолды барынша арзанға төсеуді ойлайды. Салдарынан жолдың ені желінеді, минималды қорғаныс элементтері болмайды, заманауи жарықтандыру жүйелері жасалмайды, сапалы қоршаулар қойылмайды. Бұдан бөлек, жол салғанда оның жиегіне кемпингтер, демалуға арналған айлақтар қойылмайды. Салдарынан көлік жүргізушілері сағаттап демалмай рөлде отыруға мәжбүр. Оның арты апатқа апаратыны айтпаса да түсінікті.
Жүргізушісі куәлігін беру мен автокөлікті техникалық бақылаудан өткізуге қатысты түйткіл де шешімін таппай тұр. Адамнан ақша алып жүргізуші куәлігін 250 мың теңгеге әперетіндердің жарнамасы желіде жетеді. Соңғы жылдары емтиханнан өткізіп беремін деп ақша алған 222 факт тіркелді. Бұл ресми есеп, бейреми қаншама жүргізушінің оқымай-ақ тас жолға шығып кеткені беймәлім. Техниканы техникалық бақылаудан өткізуді жеке секторға берудің де арты ақша жасаудың амалына айналғанын ағайын айтып жүр. Проблема өзекті, жүйелі шешім керек. Мәселен жол ережесін бірнеше рет бұзған жүргізушісіні қайтадан емтихан тапсыруға міндеттеу туралы. Бұл жолдағы ережені елемейтіндерге жақсы сабақ болады. Себебі бүгін кешірілген кішкентай заң бұзушылық ертең үлкен апатқа айналмасына кепіл жоқ.

Интаграм: https://instagram.com/nartay_aralbayu...
Фейсбук:   / nartai.sarsengaliyev