HUJAYRA | HUJAYRA HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA | ҲУЖAЙРA | ҲУЖAЙРA ҲAҚИДA УМУМИЙ ТУШУНЧA.

HUJAYRA | HUJAYRA HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA | ҲУЖAЙРA | ҲУЖAЙРA ҲAҚИДA УМУМИЙ ТУШУНЧA.
KANALIMIZGA OBUNA BO'LING:
   / @biologuz  
Yangi bo‘lsangiz kanalimizga obuna bo‘lishni unutmang!
👍Layk tugmasini bosishni unutmang !
🔥Ajoyib kommentlaringizni qoldiring...
Kuningiz xayrli o‘tsin!
Hurmat ila BIOLOGUZ
►ТЕЛЕГРАМ КАНАЛИМИЗ: https://t.me/uzbiolog
►ИНСТAГРAМ СAҲИФAМИЗ:   / uzbiolog  
►Хамкор Каналларимиз: https://bit.ly/32ibaXL - Android Apk Ilovalar Sayti.
#hujayra #uzbiolog #biologuz #hujayrahaqida #hujayratuzilishi
I BOB. ODAM ORGANIZMI TO’G`RISIDA UMUMIY MA'LUMOT
Odam organizmining hujayraviy tuzilishi - Odam organizmi hujayralarining xilma-xilligi. Odam organizmi ham o’simlik va hayvonlar singari hujayralardan tashkil topgan. Organizmdagi hujayralar shakli va funksiyasiga ko’ra bir-biridan farq qiladi (1-rasm). Hujayraning ichki qismi quyuq modda — sitoplazma bilan to’lgan. Sitoplazmani sirtdan hujayra membranasi chegaralab turadi. Uning markaziy qismida yadro, sitoplazmasida hujayra organoidlari joylashgan (2-rasm). Barcha organoidlar birgaIikda hujayraning hayot faoliyatini ta'minlaydi. Quyida hujayralarni tashkil etuvchi qismlar to’g’risida ma’lumot beriladi: hujayra membranasi - sitoplazma va organoidlami o’rab turadigan ikki qavatli juda yupqa parda, undagi maxsus naychalar moddalarni hujayra ichiga va hujayradan tashqariga tanlab o’tkazadi; yadro yumaloq shakIda hujayra markazida joylashgan yadrocha va xromatindan iborat, hujayra faoliyatini boshqarib turadi, irsiy belgilarni nasldan naslga o’tkazadi, hujayraning bo’linishi davrida undagi xromatindan xromosomalar shakllanadi; • endoplazmatik to'r sitoplazmadan o'tadigan naychalar va kanalchalardan iborat hujayra qismlarini o’zaro bog’lab turadi. Naychalar orqali hujavrada sintezlangan mahsulotlar hujayraning turli qismlariga yetkazib beriladi; GoIji majmuasi — yadro atrofida joylashgan. Hujayrada sintezlanadigan moddalarni to’plash va tarqatish vazifasini bajaradi; ribosomalar endoplazmatik to’r membranalarida joylashgan, ularda hujayra oqsillari sintezlanadi; lizosomalar — biologik faol moddalar saqlovchi, sitoplazmada joylashgan pufakchalar, oziq moddalarni parchalab, sitoplazmaga yetkazadi; mitoxondriyalar— hujayraning energiya stansiyalari bo’lib hujayra faoliyatida sarflanadigan energiyani hosil qiladi va to’playdi . vakuola — moddalarni qamrab olib, hujayra ichiga o’tkazadigan yoki hujayradan tashqariga chiqaradigan mayda pufakchalar; xromosomalar — organizmning tuzilishi va xususiyatlari to’g`risida axborot saqlaydigan tuzilmalar. Bo’linayolgan hujayrada shakllanib, mikroskopda ko’rinadigan bo’lib qoladi. Odam tana hujayralarida 46 tadan (23 juft), jinsiy hujayralarda 23 tadan xromosomalar bo’ladi (3-rasm). Hujayraning kimyoviy tarkibi. Hujayra tarkibiga har xil anorganik va organik moddalar kiradi. Anorganik moddalarning asosiy qismini suv tashkil etadi. Tirik organizm massasining 60-70% i suvdan iborat. Suv hujayrada juda muhim ahamiyatga ega. Suv bilan birga oziq moddalar hujayraga o’tadi va moddalar almashinuvi mahsulotlari hujayradan chiqarib tashlanadi. Suv hujayrada kechadigan kimyoviy reaksiyalar uchun muhim hisoblanadi. Hujayra ichidagi va uning tashqarisidagi suyuqlikda kaliy, natriy, kalsiy va magniy tuzlari bo’ladi. Tuzlar hujayra faoliyatida, uning ichki muhitining doimiy saqlanishida katta ahamiyatga ega. Hujayrada organik moddalardan yog’lar, karbonlar va nuklein kislotalar uchraydi. Oqsillar hujayraning qurilish materiali hisoblanadi. Kimyoviy reaksiyalarni tezlashtiradigan fermentlar ham oqsillardan iborat. Yog'lar va karbonsuvlar hujayraning hayot faoliyatida sarflanadigan energiya manbai hisoblanadi. Nuklein kislotalar xromosomalar tarkibiga kirib, irsiy belgilar saqlanishi va nasldan naslga o’tishini ta'minlaydi.
Topshiriqlarga javob yozing va javobingizni tekshirib ko'ring: 1. Hujayra qismlari va ularga xos xususiyatlarni juftlab yozing: A — hujayra membranasi, B — yadro, D — endoplazmatik ter, E —Golji majmuasi, F — lizosomalar, G— sitoplazma, H — ribosomalar, J - mitoxondriya, I — xromosomalar; 1 — endoplazmatik to’r membranasida joylashgan, 2 — naychalar va kanalchalardan iborat, 3 — sitoplazmada joylashgan xaltachalar, 4 — hujayra markazida joylashgan, 5 — hujayra bo'Iinishida shakllanadi, 6 — sitoplazmani o’rab turadigan ikki qavati yupqa parda, 7 — hujayrani energiya bilan ta’minlaydi, 8 — moddalarni to’playdi va tashiydi, 9 — quyuq modda. 2. Hujayra qismlari va ular funksiyasini juftlab yozing: A hujayra membranasi, B lizosomalar, D — endoplazmatik to’r, E — xromosomalar, F — ribosomalar, G — sitoplazma, H — yadro; 1 — ozig’ni parchalab hazm qiladi, 2 — moddalarni tashiydi, 3 — oqsil sintezlash, 4 — moddalarni hujayraga va hujayradan tashqariga yetkazish, 5 — hujayra faoliyatini boshqarish. 6 — irsiy axborot saqlaydi, 7 — unda organoidlar joylashadi.