Monika uczy #50: Mit o Orfeuszu i Eurydyce.

Dzień dobry! Dzień dobry!
Zapraszam Cię na spotkanie z Orfeuszem i Eurydyką. Bardzo lubię mit o tych bohaterach. Za każdym razem, kiedy go czytam, odkrywam coś innego.

Co warto zapamiętać?

1. Tracja – starożytna kraina, która słynęła z tego, że jej mieszkańcy kochali sport i byli bardzo sprawni fizycznie; to przekładało się na miłość Traków do wojowania.

2. Rodzice Orfeusza: Ojagros (bóg-rzeka) + Kaliope (muza); dar śpiewania, muzykalność odziedziczył po ojcu, który śpiewał w orszaku boga Dionizosa.

3. Odmienność Orfeusza – nie był tak sprawny fizycznie jak inni, ale:
wynalazł kitarę – odmianę liry (9 strun, na cześć 9 muz = opiekunki sztuki i nauki);
pod wpływem jego muzyki ludzie i zwierzęta łagodnieli;
uczestnik wyprawy Argonautów – w trakcie wyprawy po złote runo zaśpiewał pieśń, która rozproszyła czar syren;
„Dzięki sile poezji młodzieniec był władcą świata, ale nie chciał nikomu rozkazywać. Chciał grać i śpiewać”.

4. Mąż Eurydyki.
Eurydyka została ukąszona przez żmiję, na którą przypadkiem nastąpiła wśród traw.
„Orfeusz długo jej szukał, błądził po górach, lasach i gajach. Wołał i śpiewał, grał i płakał. Był czarodziejem”;
Orfeusz wstąpił do Królestwa Umarłych – rzucił wyzwanie śmierci:
jego głos oczarował Charona, który przewiózł młodzieńca na drugi brzeg Acherontu;
jego głos ukoił Cerbera;
jego głos sprawił, że Erynie zaczęły płakać;
jego głos sprawił, ze zbrodniarze odczuli spokój;
jego głos sprawił, że Syzyf stanął, a jego głaz osiągnął równowagę;
jego głos napełnił miłosnymi wspomnieniami Hadesa;
jego głos zadziałał na wyobraźnię Persefony (słońce, łąki, ptaki).
„Po raz pierwszy i ostatni bogowie Królestwa Umarłych ulegli”.
Orfeusz poprosił o wskrzeszenie Eurydyki. Hades zgodził się, ale postawił warunek – aż do chwili opuszczenia Podziemi młodzieniec nie może obejrzeć się za siebie.

5. Smutny koniec – Orfeusz obejrzał się z tęsknoty, z lęku, z ciekawości… i powrócił na ziemię bez żony. Został rozszarpany przez menady i bachantki:
• głowa wraz z lirą wpadła do rzeki Hebrus i popłynęła do morza. Wciąż śpiewała żałobne pieśni – aż do Lesbos;
• dusza trafiła do Hadesu;
• druga wersja – jego szczątki zebrały muzy, którym przez całe życie wiernie służył, i pochowały u stóp Olimpu.

PODSUMOWANIE
1. Motyw sztuki i artysty: artysta jest ponad światem, jest indywidualistą, niezrozumianym, osamotnionym.
2. Wpływ sztuki – sztuka przenosi góry, sztuka zatrzymuje odwieczny porządek natury, sztuka uszlachetnia, zmienia serca; potęga głosu, sztuka oddaje prawdę o świecie; dla sztuki śmierć nie stanowi granicy.
3. Mit o miłości silniejszej niż śmierć, mocniejszej niż ustalony porządek – motyw takiej miłości podejmowali artyści: pisarze, reżyserzy filmów i spektakli teatralnych, muzycy.
4. Miłość jako uczucie, postawa, inspiracja – wraz z końcem miłości sztuka przestała mieć dla Orfeusza znaczenie.
5. Mit o odwadze, o brawurze, o bezkompromisowości – o tym, że człowiek jest w stanie podjąć ryzyko w imię miłości.
6. Nieumiejętność pogodzenia się z tym, co los dla niego przygotował.
7. Tragizm bohatera, jego złożoność – bo szczęście miesza się z nieszczęściem.

ORFIZM – kult religijny, związany z Dionizosem. Podobno ustanowił go Orfeusz po powrocie z Królestwa Umarłych. Orficy wierzyli, że człowiek ma nieśmiertelną duszę i nieśmiertelne ciało. Dla orfików ciało był więzieniem duszy. Dusza zaś jest boska.