Laureat Nagrody NCN 2022 – Piotr Wcisło

Laureat Nagrody NCN 2022 w obszarze nauk ścisłych i technicznych.

Prof. Piotr Wcisło gdy dowiedział się o wyróżnieniu, zrobił „pierwszą rzecz, jaką w tej sytuacji robi fizyk”, czyli porównał statystyki. – W Polsce jest naprawdę silna grupa młodych badaczy, nominalnie dwa razy łatwiej dostać grant ERC niż Nagrodę NCN. Co więcej, o tę nagrodę nie można samemu aplikować – mówi. Dodaje, że wyróżnienia są ważne w rozwoju naukowym. – Nasza praca to często przedzieranie się przez serię porażek merytorycznych, grantowych, organizacyjnych, ale takie nagrody pokazują, że wybraliśmy właściwą drogę.

Wyróżnienie otrzymał za opracowanie nowej metody poszukiwania ciemnej materii wykorzystującej optyczne zegary atomowe oraz wykorzystanie ultradokładnej spektroskopii laserowej do testowania teorii kwantowej i poszukiwania nowej fizyki wychodzącej poza model standardowy. – Zwykły proces dydaktyczny nie obejmuje podstaw fizyki kwantowej, to czym się zajmuję jest więc abstrakcyjne z perspektywy większości odbiorców – mówi laureat.

Badacz opracował nową, eksperymentalną metodę poszukiwania ciemnej materii przy użyciu ultradokładnej spektroskopii laserowej bazującej na technologii optycznych zegarów atomowych i zachęcił inne ośrodki na świecie, w których podobnie jak w Toruniu pracują optyczne zegary atomowe, do stworzenia sieci detektorów tego typu. W tak powstałym globalnym obserwatorium, wspólnie z partnerami ze Stanów Zjednoczonych, Francji i Japonii, przeprowadził już pierwsze obserwacje.

Prof. Piotr Wcisło – jak napisano w zgłoszeniu jego kandydatury do Nagrody NCN – „odważnie wychodzi poza kanoniczne podejścia do testowania modelu standardowego i poszukiwania nowej fizyki”. – Wykorzystuję nowoczesne systemy laserowe, połączone z innymi technologiami, próżniowymi, kriogenicznymi do tego, żeby badać teorię kwantową. Obserwujemy ultradokładnie, wykorzystując możliwości nowoczesnych laserów, strukturę molekuł czy atomów – wyjaśnia. W jego laboratorium powstaje zupełnie nowy układ laserowy, w którym przenosi obecne technologie spektroskopowe w reżim głębokich temperatur kriogenicznych, co umożliwi diametralną poprawę dokładności pomiaru struktury molekuły wodoru.

Naukowiec odbył staż podoktorski w amerykańskim Joint Institute for Laboratory Astrophysics, był także stypendystą Fulbrighta w Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. Jest laureatem licznych nagród i wyróżnień. Otrzymał m.in. Nagrodę Premiera za rozprawę doktorską, Nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za osiągnięcia naukowe, stypendium MNiSW dla wybitnych młodych naukowców, nagrodę dla wybitnych naukowców Polskiej Akademii Nauk. Kierował lub kieruje pięcioma grantami NCN, projektami MNiSW i NAWA, był stypendystą FNP.