Làng bản, nhà cửa Dân tộc Lự Lai Châu|| Nhà sàn truyền thống người Lự Tây Bắc

Làng bản, nhà cửa Dân tộc Lự Lai Châu - Nhà sàn truyền thống người Lự Tây Bắc
Dân tộc Lự sống trong các ngôi nhà sàn truyền thống ở vùng đất có địa thế đồi núi, thung lũng, gần nguồn nước. Hiện nay, nhiều nhà đã xây dựng gần các con đường chính để thuận tiện đi lại. Mặt bằng ngôi nhà cơ bản giữ nguyên cách bài trí truyền thống, nhưng bắt đầu có sự thay đổi trong cách tạo dựng nhà cửa.Trong các bản làng, có thêm kiểu nửa sàn nửa đất, nhà bê tông cốt thép hiện đại.
Bản Hon có hơn 100 nóc nhà, trong đó dân tộc Lự chiếm hơn 90% dân số. Đồng bào sống trong những ngôi nhà sàn, lưng dựa vào núi, mặt hướng ra đồng ruộng, sông suối.
Bản Hon là 1 trong 13 xã, thị trấn của huyện Tam Đường. Đây là xã vùng thấp, dân tộc Lự sinh sống tập trung ở 7/8 bản. Mỗi bản có hơn 100 nóc nhà.Đồng bào sống dựa vào nông nghiệp lúa nước, kết hợp với làm nương trồng cây công nghiệp, phát triển nghề dệt vải và du lịch cộng đồng.
Hướng các ngôi nhà ở bản Hon thường được gia chủ lựa chọn phù hợp với thế đất, song phổ biến là nhà dựa vào núi và quay mặt về phía nguồn nước.
Trong các bản làng của người Lự ở tỉnh Lai Châu, con đường quanh bản và các lối ngõ phân chia các hộ hiện nay đều được đổ bê tông sạch sẽ.
Nhà cửa trong các bản của dân tộc Lự bố trí theo kiểu mật tập, quây quần, sát chân cầu thang hoặc kề mái với nhau.
Truyền thống, dân tộc Lự làm bếp trong nhà. Hiện nay, một số nhà không có bếp bên phải như mọi ngôi nhà truyền thống, thay vào đó là bếp mới xây bằng bê tông, cốt thép phía sau nhà. Trong nhà chỉ giữ lại bếp chính giữa nhà.
Trong nhà sàn dân tộc Lự, phòng ngủ bố trí dọc hàng cột hiên. Các phòng ngủ, đều đượctreo rèm che kín, không ai được phép kéo rèm lên. Nếu ai đó vô tình kéo rèm lên sẽ bị phạt một con lợn để làm lý. Chỉ có chủ nhà và người sống trong căn buồng đó được phép ra vào.
Trong điều kiện kinh tế phát triển như hiện nay, dân tộc Lự đã mua sắm thêm nhiều vật dụng mới để dùng trong gia đình như: ti vi, tủ lạnh, tràng kỷ…
Hiện nay, tại Bản Hon có hơn 100 gia đình Lự sinh sống, chỉ còn 3 ngôi nhà vẫn giữ lại kiểu bếp truyền thống với một bếp ở chính giữa nhà để đun nước, sưởi ấm và 1 bếp nấu ăn.
Hiện nay, một số nhà sàn của đồng bào Lự còn tồn tại ở xã Bản Hon, đồng bào vẫn lấy gầm sàn làm nơi chứa củi, cất nông cụ và vật dụng chế biến nông sản
Hiện nay, các hộ gia đình khá giả ở các bản trong xã Bản Hon, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châuđã chuyển xuống ở nhà đất, được xây dựng kiên cố bằng gạch, bê tông, cốt thép kiên cố.
Ngoài xây nhà cửa theo theo kiểu bê tông cốt thép, một số gia đình có điều kiện kinh tế đầy đủ còn dựng các ngôi nhà sàn gỗ truyền thống của dân tộc theo lối hiện đại, khang trang cho phù hợp với cuộc sống mới.