مستند صومعه خالی آن روزها

این مستند در سال 1355 توسط کارگردان برجسته تلویزیون، سهراب اخوان ساخته شد و در جشنواره توس که به مناسبت هزاره فردوسی برگزار گردید به نمایش درآمد و جایزه‌ی جشنواره را گرفت.
سهراب اخوان پس از انقلاب به غرب مهاجرت کرد و در سال 2019 در لس‌آنجلس امریکا پس از گذراندن یک دوره دشوار مبارزه با بیماری سرطان، در گذشت.
به نظر می‌رسد که این مستند، نقش مهمی در به شهرت رساندن یغما در آن زمان ایفا کرد، زیرا تا پیش از آن، یغما را تنها در نیشابور و مشهد می‌شناختند و پس از این مستند بود که در محافل ادبی سراسر کشور مطرح گردید. اخوان، این مستند را در اوایل کارش در تلویزیون تهیه و کارگردانی کرد و با امکانات و تجهیزات آن زمان و همچنین محدودیت‌های فرهنگی اجتماعی پیش از انقلاب، بیش از آنچه هست نمی‌توان انتظار داشت.
برخی صحنه‌ها مانند سپاه دانش و مدارس شبانه بزرگسالان که در نسخ مختلف این مستند در اینترنت دیده می‌شود در فیلم اولیه نبود و در هنگام دریافت مجوز نمایش، به اخوان گفته شد که باید چیزهایی از خدمات دولت به روستائیان به فیلم اضافه شود. من این صحنه‌ها را از فیلم حذف کردم زیرا در شرایط حاضر، ضرورتی برای این موارد وجود ندارد و به نظرم این صحنه‌ها وصله‌ی ناجوری به تن فیلم بود. موسیقی متن فیلم را آقای احمد برهانی از دوستان یغما که آن موقع مدرس موسیقی بود و در دانشگاه مشهد نیز تدریس می‌کرد اجرا نمود. آقای برهانی پس از انقلاب مهاجرت کرد و اکنون در ایالت کارولینای شمالی در امریکا دوران بازنشستگی را می‌گذراند. عمرش پایدار و همتش همچنان بلند باد!
شایان یادآوری است که اسباب آشنایی اخوان با یغما را آقای عباس خیرآبادی فراهم کرد که آن زمان تهیه کننده رادیو مشهد و از دوستان نزدیک یغما بود و اکنون دکترای ادبیات گرفته و استاد دانشگاه‌های مشهد و تربت حیدریه است.
روان سهراب اخوان شاد و عمر دکتر خیرآبادی دراز باد!