De schadelijke impact van windmolens | Zembla Onderzoekt

Duizenden mensen in Nederland hebben te maken met geluidsoverlast door windmolens. Ze maken zich zorgen over de gezondheidseffecten. Het aantal windmolens in Nederland nam de afgelopen jaren flink toe. Sommige mensen die vlak bij een windmolen wonen lijden door het lawaai aan slapeloosheid en hebben als gevolg daarvan allerlei gezondheidsklachten.

Wat is er bekend over de gezondheidsschade die overlast door windmolenlawaai kan veroorzaken? Een gezaghebbende wetenschapper in Nederland op dit gebied is Jan de Laat, verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Eerder dit jaar trad hij op als expert in de Tweede Kamer, daar zei De Laat er het volgende over:

“De gezondheidsklachten betreffen vooral slaapstoornissen, maar ook duizeligheid, misselijkheid en hoofdpijn. “Vervolgens komen ook andere zaken aan de orde, zoals concentratieverlies, ten gevolge van die slaapstoornissen, maar ook hoge bloeddruk, hartslag, problemen, bronchitis, rusteloosheid, angst en soms ook depressie.” De Laat pleit voor een geluidslimiet van windmolens van maximaal 35 decibel. Dat is fors lager dan de huidige norm van 47 decibel.

Een klacht indienen over windmolenlawaai heeft weinig zin. Het geluid blijkt namelijk binnen de vastgestelde normen te vallen. Zembla onderzoekt: op basis waarvan zijn de geluidsnormen vastgesteld? En worden omwonenden wel gehoord door de overheid?
Wie overlast heeft van lawaai van een industrieterrein, kan een klacht indienen bij de gemeente. Die stuurt dan een expert langs om te controleren of de geluidsnorm inderdaad wordt overschreden. Als dat het geval is, wordt de veroorzaker door de gemeente gesommeerd het probleem op te lossen.

Maar voor windmolens geldt sinds 2011 een aparte geluidsnorm, ontdekt Zembla. Daarbij wordt het gemiddelde berekend van al het geluid dat windmolens in een jaar tijd produceren. Met andere woorden: als een windmolen bij harde wind, lange tijd te veel lawaai maakt, maar bij windstilte veel minder, dan kan de molen gemiddeld toch onder de norm blijven. Zo kunnen omwonenden maandenlang overlast ervaren, zonder dat de windmolenexploitant door de overheid daarop aangesproken kan worden.

Hoe is deze nieuwe geluidsnorm tot stand gekomen? In 2009 besluiten Europese landen om een inhaalslag te maken met de verduurzaming van hun energievoorziening. Jacqueline Cramer, minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) tussen 2007 en 2010, stelt als doel om in 2020 twintig procent van de energievoorziening uit groene energie te halen.
Het is een grote ambitie en daar moeten veel windturbines voor worden geplaatst. Maar veel van de geplande windprojecten komen maar moeizaam van de grond. In de Nederlandse klimaatakkoorden uit die tijd wordt herhaaldelijk gesproken over het ‘wegnemen van belemmeringen’ in de wet- en regelgeving.

Om het proces van verduurzaming te versnellen besluit minister Cramer de geluidsregels voor windmolens aan te passen. Cramer stelt een jaargemiddelde norm voor van 47 decibel overdag en 41 decibel 's nachts. Het geluid van windmolens mag gemiddeld over een jaar niet boven deze norm uitkomen. Die nieuwe regels worden ingevoerd in 2011. Maar, eerst worden de regels voorgelegd aan de inspectie van VROM om te toetsen wat het in de praktijk gaat betekenen. De inspecteurs van VROM schrijven dat de regeling burgers 'onvoldoende' beschermt tegen 'geluidsoverlast' en waarschuwen voor ‘slaapverstoring door piekbelasting’. 'Overtredingen' op de geluidsnormen kunnen volgens de inspecteurs 'straffeloos' worden begaan. Het uiterst kritische rapport wordt echter nooit met de Tweede Kamer gedeeld. Zembla kreeg het via een beroep op de Wet open overheid (Woo) in handen.

Onderzoek door: Wilfried Koomen, Vincent Harmsen, Janine Bakker en Marco de Lange
Script: Lilit Martirosova
Presentatie: Lilit Martirosova
Eindredactie: Roelof Bosma
Montage: Joachim Spruijt en Lilit Martirosova
Productie: Jennifer Burger
Animaties: Ernst Ruijgrok, Jules Parijs en Liza Renee Verboon

Check de hele aflevering op NPO Start: https://npo.nl/start/serie/zembla/sei...

Abonneer je op ons kanaal: http://bit.ly/ZEMBLA_BNNVARA
Luister onze onderzoeksverhalen in onze podcast:
Spotify podcast: https://spoti.fi/2UBbCQ6
Apple podcast: https://apple.co/3wVX4ZA

Volg ons ook hier:
Instagram:   / zembla_bnnvara  
Facebook:   / zembla.tv  
Twitter:   / zembla  
LinkedIn:   / zembla-bnnvara  

00:00 De onthulling
00:35 De misstand
03:13 Het onderzoek
08:24 Het wederhoor
10:47 De consequentie
11:43 De conclusie
12:05 Meer weten?

#windmolens #geluidsoverlast