Co się stało z najważniejszymi marszałkami Niemiec po II wojnie światowej?

Kiedy III Rzesza upadła w 1945 roku, marszałkowie Hitlera — symbole niemieckiej potęgi i militarnej chwały — stanęli przed własnym sądem ostatecznym. Niektórzy, jak Wilhelm Keitel i Alfred Jodl, zostali powieszeni w Norymberdze; inni, jak Model, wybrali samobójstwo zamiast kapitulacji. Tymczasem tacy stratedzy jak Erich von Manstein i Albert Kesselring zostali osądzeni, skazani, a następnie zwolnieni w czasie zimnej wojny, stając się postaciami kontrowersyjnymi — podziwianymi przez jednych, potępianymi przez innych. Zmierzch marszałków odzwierciedlał całkowity upadek Rzeszy: od bogów pola bitwy do ludzi pokonanych przez historię.

Każdy z nich symbolizował inną stronę niemieckiego upadku. Von Kleist i Von Leeb umierali powoli w sowieckich więzieniach; Schörner, „żelazny fanatyk”, zakończył życie w ukryciu i zapomnieniu; Rundstedt odszedł w ciszy — stary, zmęczony, symbol pruskiej arystokracji, która utraciła swój świat. W salach sądowych ujawniono zbrodnie wojenne: deportacje, represje, egzekucje i ślepą posłuszność, która usprawiedliwiała horror. Nikt nie uniknął sądu historii, choć niewielu zapłaciło prawdziwą cenę sprawiedliwości.

W następnych dekadach ich nazwiska stały się dwuznacznymi mitami: dla jednych byli mistrzami strategii, dla innych — zbrodniarzami wojennymi. Ich wspomnienia próbowały oczyścić wizerunek, przedstawiając ich jako zawodowych żołnierzy uwikłanych w polityczną wojnę. Jednak dowody, świadectwa i masowe groby opowiedziały inną historię — historię ludzi, którzy służyli reżimowi eksterminacji w imię obowiązku. Los niemieckich marszałków był również epitafium III Rzeszy: mieszaniną militarnej wielkości, moralnej ruiny i wiecznego pytania o granice posłuszeństwa i odpowiedzialności.