Farosat | Abdulloh Zufar hafizahulloh

Hijr surasi, 75-oyat

“Albatta bunda (oldingi qavmlar holatida) basirat egalari uchun alomatlar bordir.”

Bu oyatda Alloh taolo o‘tgan qavmlarga kelgan azob va ularning halokatidan ibrat olish kerakligini aytadi. Ya’ni, kimda basirat (ichki ko‘ra bilish, farosat) bo‘lsa, u bu voqealardan to‘g‘ri xulosa chiqaradi.


---

Farosat (Basirat) nima?

Farosat — mo‘minning Alloh bergan nur bilan to‘g‘ri anglab, ichki ko‘zi bilan haqiqatni ko‘ra bilishi.
Bu — shunchaki aqllilik emas, balki qalbning pokligi, taqvo, tajriba va ilm bilan qo‘shilgan sezgirlik.

Rasululloh ﷺ aytadilar: “Mo‘minning farosatidan qo‘rqinglar, u Allohning nuri bilan qaraydi.” (Tirmiziy)


---

Oyattagi g‘oya bilan farosatning bog‘lanishi

O‘tgan qavmlarning halokati — ibrat.

Ibratni tushunish — farosat.

Farosatli mo‘min tarix, voqea, odamlar fe’l-atvoridan to‘g‘ri xulosa chiqaradi.

Farosatli mo‘min gunohga yaqinlashmaydi, narsalarning haqiqiy oqibatini oldindan ko‘ra oladi.


••• Quyida farosat (basīrat) haqida mashhur diniy ulamolarning hikmatli so‘zlari jamlandi.


---

1. Ibn Qayyim al-Javziyya (rahimahulloh)

“Farosat — qalb nuri bilan haqiqatni anglashdir.”

“Qalb qanchalik pok bo‘lsa, farosat shunchalik kuchli bo‘ladi.”


2. Ibn Taymiyya (rahimahulloh)

“Mo‘minning farosati Qur’on va Sunnat bilan tarbiya topgan qalbning ko‘rishidir.”

“Gunoh farosatni o‘ldiradi, taqvo esa uni tiriltiradi.”


3. Hasan Basriy (rahimahulloh)

“Mo‘min Allohdan qo‘rqishi sababli noaniq narsalarda ham haqiqatni sezib turadi.”


4. Sahl at-Tustariy (rahimahulloh)

“Farosat — Alloh taoloning nuridan bir nurdir, uni Alloh O‘ziga sodda va pok banda qalbiga tashlaydi.”


5. Abu Sulaymon ad-Doroniy (rahimahulloh)

“Qalbni dunyo sevgisi egallasa, farosat yo‘qoladi. Qalbni zikr egallasa, farosat uyg‘onadi.”


6. Imom Qushayriy (rahimahulloh)

“Farosat — Alloh bandaga beradigan ruhiy idrokdir. Bu idrok nafsga emas, qalbga bog‘liq.”


7. Junayd Bag‘dodiy (rahimahulloh)

“Farosat — qalbning ichki ko‘zi bilan ko‘rishdir. Bu ko‘z faqat taqvo bilan ochiladi.”


---

Farosatning manbai haqida qisqa xulosa

Taqvo → farosatni kuchaytiradi

Gunoh → farosatni so‘ndiradi

Zikr, ilm va poklik → qalbni nurlantiradi

Farosat — Allohning bir karomati, nazokati va qalbga berilgan ilhomdir.


#sunan_termiziy #farosat #abdullohzufar