Lidya DURMAZGÜLER ile Göç, Direniş, Dayanışma ve Rebetikonun Yolculuğu Kadınların Sesinde Yeniden...

Lidya DURMAZGÜLER ile Göç, Direniş, Dayanışma ve Rebetikonun Yolculuğu Kadınların Sesinde Yeniden Hayat Buluyor: ‘Women Of Rebetiko’

Bu söyleşide, sanatçı ve bağımsız araştırmacı Lidya Durmazgüler’in hayata geçirdiği ‘Women of Rebetiko’ projesini konuşacağız. Woman of Rebetiko’ projesi rebetiko müziğinin gölgede kalmış kadın seslerine yeniden alan açan bir hafıza çalışması.

1920’lerde Osmanlı’nın çöküşüyle başlayan, Anadolu’dan Yunanistan limanlarına, oradan Amerika’daki plak kayıtlarına uzanan bu müzikal yolculuk; göç, sürgün, direniş ve dayanışma temaları etrafında örülüyor.

Rebetikonun erkek egemen anlatısına karşı güçlü bir kadın sesi sunan bu proje, müziği sadece bir sahne değil, bir bellek mekânı olarak kurguluyor. Lidya Durmazgüler’in vokaliyle hayat bulan repertuarda, 1922 mübadelesinin şekillendirdiği kolektif hafızaya ve kıtalararası yolculuklara eşlik eden kadın rebetiko sanatçılarının izleri sürülüyor.

Lidya Durmazgüler Kimdir?

Lidya Durmazgüler, 1990 yılında İstanbul’da doğdu. Anadolu’da yaşamış Ermeni kökenli bir ailenin çocuğu olarak, Rumların, Ermenilerin ve Yahudilerin bir arada yaşadığı eski adıyla Tatavla, bugünkü adıyla Kurtuluş’ta büyüdü. İstanbul’un kozmopolit yapısı, müzikal ve kültürel yolculuğunun temelini oluşturdu.

Üniversiteye kadar Ermeni okullarında eğitim gördü ve Özel Esayan Lisesi’nin dil bölümünden mezun oldu. Ardından İstanbul Üniversitesi’nde Rus Dili ve Edebiyatı okudu.

Müzikle tanışması 11 yaşında, Sayat Nova Çocuk Korosu ile başladı. Bu koro,Ermeni müziğindeki çok seslilik, geleneksel formlar ve kilise müziğinin makam bilgisi müzikal temelini şekillendirdi. Daha sonra çeşitli kilise korolarında soprano partisyonları söyledi. İstanbul ve İmroz arasında yaptığı yolculuklarla, Yunanca’ya ve Rumca şarkıların melodik yapısına merak duydu.

2024 yazında, İzmir kökenli Atinalı buzuki virtüözü Bobby Damore ile çalışmaya başladı. Bu tanışıklık ve birlikte sahne alma süreci, rebetikonun eril ve maskülen temsiline dair sorularını derinleştirdi. Kadınların rebetikodaki yerine dair eksikliği fark ettiğinde, “Women of Rebetiko” adlı projeyi hayata geçirmeye karar verdi. İstanbul’da yaşayan, çok dilli bir vokalist olan Lidya Durmazgüler; Ermenice, Türkçe, Yunanca, İngilizce, İspanyolca, Rusça, Ladino, Arapça ve Farsça dillerinde şarkılar seslendirmektedir. Farklı müzik geleneklerine duyduğu derin tutkuyla, sınırları aşan ve kültürleri buluşturan melodileri icra etmeyi ve yeni projeler üretmeyi sürdürmektedir.