UZUN HORON

Horonun özelliğini oluşturan tüm vücudu titretme,silkinme giderek hızlanıp durulma figürleri nedeniyle denizi yada denizden tutulmuş balığın çırpınışlarını simgelediği çne sürülür.Yöre hakının yaşamında önemli bir yeri olan denizin ve balığın oyunun oluşumunda etkili olduğu bir çok araştırmacı tarafından kabul edilen bir görüştür.
Genelde en az iki en çok sekiz kişiyle oynanır.iki kişiyle oynanan oyunlar daha çok özel bceri gerektiren oyunlardır (bıçak ve kılıç horonları) .Günümüzde sekiz kişiden daha çok kişiyle oynandığıda görülmektedir.Yalnız erkekler tarafından (deli horon) yada kadınlar tarafından oynanan ( kız horonu ) yada kadın erkek birlikte oynanan oyunlar vardır.

Horonun kendine özgü uyarı sözcükleri vardır.Oyun sırasında horonbaşı, öteki oyuncularıgenellikle bu sözcükl-erle yönetir ha uşak ha, taktum, üç yap, yaylan, ule ule hop, tik oyna tik, hop hop v.b gibi sözler oyunun yönetimine katkıda bulunduğu gibi horonada ayrı bir özellik ve canlılık katar. Horon sıra veya halka biçiminde oynanabilir. Horonların belli bir sırası vardır.Oynanırken, özellikle gelenekselliğini koruyan yörelerde horon faslı denilen bir dizilişe uyulur.Horonlara Trabzon ve ilçelerinde kemençe eşlik eder Artvin, Hemşin, Gümüşhane ve çevresinde ise horonlara tulum eşlik eder.Kemençe eşliğinde oynanan horonlarda genelde ritm çalgısı kullanılmaz. Ayaklar yere vurularak ritm sağlanır. Horonlarda titreme, ani diz kırma, sağa sola açılma omuzların titretilmesi, öne eğilme, elleri aşağıya indirme ,yukarı kaldırma , tepinme, çömelerek ayak fırlatma ve yürüme, ayakların yeri dövmesi başlıca devinimlerdir.Bunların hızlı gerçekleştirilmesi için kural olarak omuzdan kavranan diziler kurulmaz, oyuncular birbirinin ellerinden yada parmaklarından tutar.
Horon giyimi yörelere göre farklılıklar gösterirsede genellikle erkekler başlarına uzun uçları dolanarak biçimlendirilmiş ve düğümlenmiş kara başlık (iki ucu uzundur ve orta bölümün tepesinde püskül vardır), üzerlerine gelenllikle beyaz yada kara mintan (yakasızdır , kollar geniştir), sol omuzundan ilikli kara yelek (sol göğüs üzerine iliklenir, yaka kenarı siyah sırma ile süslenmiştir ve düğmeleri genellikle beyaz metaldir ), paçaları dar ağı körüklü pantalon (zipka), kuşak,, üzerine enli kayış ve ayaklarına çapula yada salenk denen ayakkabı giyerler.Giysi üzerine gümüş zincirle içinde muska bulunan pazubent yada hamaylılar takılır. Horon oyunundaki kıyafet 16.ve 17. yüzyıllardaki, eşkiya giysisine benzer.Giyimde aksesuar olarak bıçak, kuşak, kemer, köstek gümüşten hamail ve nusta ,kolda pazubent (bazen) aksesuar olarak kullanılır.
Kadınlar ise içlik,koyu renk gömlek, salta ve üstüne üçetek biçimindefistan giyerler, önlerine çubuklu peştemalden önlük bağlarlar.Bele kuşak yada şal sarılır,baş ipekli başörtüsüyle, yazma v.b örtüyle örtülür.Ayakkabılar ise erkeklerinki gibidir.Yemeni giyildiğide olur.

Horonların eskiden Anadoludaki tapınma törenleri olduğu ileri sürülmektedir .Sabahattin Eyüboğlu Mavi ve Kara adlı kitabında Helenlerin Tanrısı Dionysos için Anadoluda yapılan dansları ,horonları tanımlar :"El ele verip halka halka tepinirler ,nasıl ayaklarını yere vurunca başlarını arkaya atarlarmış .Koro başı Evhoy ! diye bağırınca kendinden geçip hora teperlermiş ".

Lazlar ve Hemşinlilerde horonu kendi milli oyunları olarak görürler , kemençe yerine tulum kullanırlar . Oyunları Trabzonla kıyasla biraz daha basit ve yavaştır . Her horon tarzının kendine özgü melodiside vardır . Laz ve Hemşin horonlarının ezgilerinde sevda melodileri vardır . Bunlar genelde ekmek parası için gurbete giden , sevdiğinden uzak kalan insanların özlem dolu türküleridir . Kemençe veya tuluma Trabzonda tokmakla çalınan davul , Hopa'da ise doli denilen elle çalınan küçük kafkas davulu eşlik eder .

Ksenpohon 2400 yıl önce anılarında Trabzonluların bıçak oyunundan bahsetmektedir. 100 yıl önce Trabzon'da çekilen bu sepya fotoğrafta mertliğin ve dostluğun sınamasının bize özgü yolu olan "bıçak oyunu " oynayan Trabzonlu gençler. Trabzon'lu Rumlar bu oyuna "serra" diyorlar.