Osmanlı İstanbul’unda Müzik Üreten Taşralı Bestekârlar

Konuşmacı: Harun Korkmaz
Moderatör: Derya Türkan

1453’ten kısa süre sonra, muhtelif bilim dallarında önde gelen pek çok âlim ve sahasında isim yapmış sanatkâr İstanbul’a davet edildi. Davete icabet edenlerin çoğu burada hayatını sürdürdü ve talebe yetiştirdi. İşte İstanbul’un yeni müziğinin temelleri de bu çağda atılmaya başlandı. Padişahlara sunulan musiki eserleri yazıldı, İstanbul dışından gelen bestekârlar ve müzisyenler şehrin müzik tarihinde kalıcı izler bırakmaya başladılar. Bu arada şehir sürekli göç aldı. İstanbul’a gelmeyen ve şehirdeki kültür mahfilleri tarafından onaylanmayan bir sanatkârın Osmanlı coğrafyasında şöhret kazanması artık pek mümkün olmuyordu. Dolayısıyla bir hüneri olan, bilgisini göstermek isteyen pek çok sanatkâr İstanbul’a geliyordu. Taşradan İstanbul’a gelen sanat erbabı şehrin kültür hayatına ciddi bir hareket getiriyordu. Nota kullanılmayan ve eserlerin yalnızca hocadan talebeye meşk yoluyla aktarılarak yaygınlık kazandığı bir musiki evreninde 25–30 senede bir repertuvarda, kullanılan enstrümanlarda ve enstrümanların yapısal özelliklerinde, beste türlerinde, makam ve usullerin kullanım sıklığında ciddi dönüşümler yaşanıyordu.

Harun Korkmaz konuşmasında, 15. yüzyıldan 19. yüzyıla uzanan bir süreçte, müziğin teorisine dair yazılan kitaplar, güfte mecmuaları ve genelde şairlerin, kimi zaman da diğer sanat erbabının ve dolayısıyla musikişinasların biyografilerinin yer aldığı tezkirelerden örneklerle taşradan İstanbul’a doğru yaşanan hareketliliğin şehrin müziği üzerindeki etkisinin izlerini gösterecek.

Harun Korkmaz İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nde araştırma görevlisidir ve aynı üniversitenin Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi Anabilim Dalı’nda güfte mecmuaları üzerine doktora tezini hazırlamaktadır.