‪@RadioMalopolska‬

Ruchoma Radiostacja Okręgowej Delegatury Rządu „WisŁA"

https://www.tvp.pl/program-tv/krypton...


3 września samolot niemiecki zrzucił dwie bomby obok rzeźni, strzelcy pokladowi ostrzeliwali mieszkańców. Rzeka uciekinierów zablokowała drogi, tym samym ruchy wojsk polskich zostały utrudnione. Exodus zdezorganizował życie na zapleczu frontu, co było zamiarem wroga.
Uciekinierzy byli łatwym celem dla bombardujących samolotów, na drogach rozgrywały się dramatyczne sceny. Z powodu zagrożenia dnie przeczekiwano w kryjówkach, zagajnikach, nocą wędrowano.
Atak ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. zmusił uciekających do odwrotu i podążania na zachód. Mieszkańcy Piasków Wielkich po powrocie, zastali swoje gospodarstwa splądrowane.

23 listopada 1939 r. Generalny Gubernator Hans Frank wydał rozporządzenie, w którym gospodarkę żywnościową Generalnej Guberni powierzył kierownikowi Wydziału Wyżywienia i Rolnictwa przy Urzędzie G.G. Ten, ustalał uprawnienia do obrotu i rozdziału żywności oraz ich cen. Wprowadzono kartki żywnościowe. A styczniu 1940 r. zakaz handlu mlekiem.
30 stycznia 1940 r. rozwiązano wszystkie cechy w Krakowie, utworzono jeden Cech Rzeźniczy z siedmioma grupami zawodowymi. Za nieprzestrzeganie zarządzeń groziły liczne kary, łącznie z karą śmierci. W związku z takimi ograniczeniami handel bydłem i mięsem w Piaskach Wielkich odbywał się w ukryciu.

Aby przetrwać czas okupacji, trzeba było stosować odpowiednie formy zachowań. .
Ks. F. Dźwigoński „Prot” zainicjował równocześnie walkę z okupantem. Wielu Piaszczan posiadało broń, lecz nikt jej nie oddał. Niemcy zarządzili oddanie wszystkich odbiorników radiowych, policja skonfiskowane radia w liczbie kilkunastu sztuk złożyła na strychu Domu Cechowego. Ksiądz „Prot”, Stanisław Jędo „Konrad”, Marian Jędo ”Ikar” podczas dnia włamali się do pomieszczenia, zabrali dwa radia i części zapasowe. Następnego„Ikar” zniszczył pozostałe radia – był to pierwszy akt sabotażowy przeciwko Niemcom.
Ukryte radia umożliwiały odbiór stacji polskich i zagranicznych przez to rzeczywistą ocenę sytuacji w Polsce, wbrew głoszonej w gazetach propagandzie. W domu rodziny Jędów przygotowywano i drukowano na powielaczu informacje, które przekazywano Radzie Starszych i partyzantom.
„Prot” przyjął przysięgę sześciu młodzieńców, członków Stowarzyszenia Katolickiego Młodzieży Męskiej i Młodzieży Żeńskiej i tak powstał pierwszy oddział dywersyjny koła „Unii” Piaski Wielkie.Najbliższymi współpracownikami ks.”Prota” byli Helena Jędo pseudonim „Ewa” i Stanisław Jędo „Konrad”, którzy utrzymywali stały kontakt z władzami konspiracyjnymi Krakowa. „Konrad” przekazywał informacje „Protowi” i „Ewie”, oni Radzie Starszych lub bezpośrednio. W ten mogli pomóc zagrożonym następstwami zarządzeń okupanta. Były to bezcenne informacje, często ratujące życie, ponieważ codziennie część mieszkańców udawała się w odlegle strony w poszukiwaniu towaru, część sprzedawała mięso na ulicach Krakowa.

Wiele tragicznych historii Piaszczan z okresu II wojny światowej a potem okupacji sowieckiej można odnaleźć w wydanej w roku 1995 książce autorstwa Mariana Jędo i Franciszka Ruska „Wisła” Ruchoma Radiostacja Okręgowej Delegatury Rządu w Krakowie oraz wydanej w 2013 r. Mariana Jędo „Mój wrzesień 1939”
Autorka opracowania: Ewa Gaj
na podstawie
Marian Jędo, Franciszek Rusek „Wisła” Ruchoma Radiostacja Okręgowej Delegatury Rządu w Krakowie, Kraków 1995