نسل کشی هَزاره ها : یک جنایت فراموش شده

حمایت اختیاری از دیپ پادکست:
https://hamibash.com/deep.war
  / deeppodcastiran  
ــــــــــــــــــــــــ
music by @incompetech_kmac Kevin MacLeod ‪@ScottBuckley‬

ـــــــــــــــــــــــ

Instagram:   / deep.podcast  
Telegram Channel: Https://www.telegram.me/deeppodcast

ــــــــــــــــــ
نسل کشی هَزاره ها
اگر به نقشه‌ی جغرافیاییِ قاره‌ی آسیا نگاه کنیم، قلب اون متعلق به کشوریه به نامِ افغانستان. کشوری که تاریخی دیرینه داره و درست مثلِ ایران اقوام مختلفی در اون زندگی میکنند. تاجیکها، ترکها، پشتونها و هزاره‌ها
اما از بدِ روزگار طیِ ده ها سال، جنگ و خونریزی باعث شده مردم این کشور رنگ آرامش به خودشون نبینن. هر وقت هم که آرامش نسبی در افغانستان برقرار شد، سر و کله‌ی بیگانگان پیدا شد. این کشورهای خارجی بعضی از شخصیهای سیاسی در افغانستان رو بازیچه‌ی دستِ خودشون قرار دادن. یکی از طرفندهای قدیمی و معروف این کشورها برای از بین بردنِ آرامش در منطقه، ایجاد اختلافات قومی قبیله‌ای در بینِ مردمان این کشورها بود. افغانستان هم روزگاری درگیر این سیاستِ کثیف شد. یکی از تلخ‌ترین این اتفاقات مربوط به نسل کشی بیش از صدها هزار نفر از مردمانِ با اصالتِ هزاره توسطِ افراطی‌های پشتون بود
قبل از پرداختن به داستانِ هزاره‌ها بهتره اشاره‌ی کوتاهی به تاریخ افغانستان داشته باشیم. خیلی‌ها اعتقاد دارند کلمه‌ی افغان اشاره به قومیت پشتون داره. در سالهای دور اسمِ افغانستان ، سرزمینِ آریانا بود. در دوران باستان هم بخشی از ساتراپی‌های ایران بزرگ به حساب میومد.
اسمِ فعلی افغانستان در سال 1923 میلادی توسط امان الله خان به تصویب رسید. واژه افغان هم در سالِ 1964 توسط محمد ظاهر شاه یک تعریف جدید پیدا کرد. در واقع این واژه از حالتِ قومیت خارج شد و اشاره به تمامِ اقوام و مردمی داشت که درونِ خاکِ افغانستان زندگی میکردن.
در کشورِ افغانستان و در ارتفاعات مرکزی اون، منطقه‌ای وجود داره معروف به هزارستان. این منطقه خاستگاهِ تاریخی اقوامِ هزاره ست. هر چند ابعادِ این منطقه در طول تاریخ بارها تغییر کرده ، اما گروه‌های هزاره سالیان دراز در اون ناحیه ساکن بودند.
طبقِ گفته تاریخنگاران، 2500 سال پیش به هزارستان، اِستاگیا میگفتند. حتی در نوشته‌های بطلمیوس دانشمندِ یونانی از این منطقه یاد شده
اما اینکه قومِ هزاره از کجا شکل گرفته، نظراتِ مختلفی وجود داره. تاریخنگاران در این زمینه سه نظریه‌ی مهم دارند:
نظریه‌ی اول که از همشون هم پر طرفدارتره، میگه که هزاره‌ها بومی افغانستان هستند و از سالهای دور در افغانستان حضور داشتند.
نظریه‌ی دوم میگه که هزاره‌ها بازمانده‌های لشکرِ مغول هستند. که بعدها اسلام آوردن و حتی بعد از شکستِ مغولها در خراسان موندن و بخشی از جمعیتِ اونجا شدند.
نظریه‌ی سوم میگه هزاره‌ها در طول تاریخ، تلفیقی از نژادهای گوناگون شدند.
هر سه نظریه طرفدارای خاصِ خودش رو داره و نمیشه هیچکدوم رو برتر از اون یکی بدونیم. بعضی از هزاره‌ها نسلِ خودشون رو از چنگیز خانِ مغول میدونن و بسیار بهش افتخار میکنند. بعضیا هم اعتقاد دارند خاستگاه‌شون خاکِ افغانستانه و کاملا متعلق به افغانستان هستند و عرقِ زیادی هم به وطنشون دارند.
یکی از معتبرترین و قدیمی‌ترین نظریه‌ها در موردِ قومِ هزاره مربوط به یک پژوهشگرِ فرانسویه. در قرنِ نونزدهم یک نظریه‌ای مطرح شد که اثبات میکرد هزاره‌ها در زمانِ اسکندر مقدونی حضور داشتند و حتی منطقه‌ی زندگیشون در همون ناحیه بود.
عبدالحیِ حبیبی نویسنده‌ی اهلِ قندهار، این نظریه رو تایید کرده. آقای حبیبی به نوشته جهانگردانِ یونانی و چینی اشاره میکنه. نوشته‌هایی که مربوط به دورانِ باستان میشن. افرادی که در اون دوران به منطقه هزارستان پا گذاشتند از کلماتی مثلِ اُزاله و هوساله استفاده کردند. آقای حبیبی اعتقاد داره واژه هزاره برگرفته از همین کلماتِ باستانیه. پس نسبت دادنِ هزاره‌ها به مغولها نمیتونه حقیقت داشته باشه. که البته این نظریاتِ آقای حبیبی بود.
حتی نوشته‌های یک گردشگرِ چینی به اسمِ هیون تسیانگ خیلی جالبه. ایشون حدودِ 1400 سالِ پیش به منطقه هزارستان مسافرت میکنه. تو کتابش مینوسه که به اون منطقه اُزاله میگفتن. در نوشته‌هاش اشاره میکنه که مردمِ اونجا بسیار شبیه به چینی‌ها هستند. هم از لحاظِ فرم صورت، فرمِ چشمها و حتی رنگِ پوست. یعنی همون زمان هزاره‌ها در اون منطقه حضور داشتند و چهره‌شون شبیه به چینی‌ها بود. چیزیکه باعثِ تعجب هیون تسیانگ در حدودِ 1400 سالِ پیش شد.
اما جدا از چهرشون که با مردمان اون منطقه تفاوت داره، بحثِ زبان، فرهنگ و مذهبِ هزاره‌هاست.
هزاره‌ها از سالها پیش به زبانِ فارسی دری صحبت میکردن و دینشون هم اسلام و مذهبشون شیعه دوازده امامی بود. البته یک تعدادی هم زیدی و اسماعیلیه هستند. جدا از اون یک اقلیت اهلِ سنت هم در بین هزاره‌ها داریم
پس تمامی این موارد اثبات میکنند که هزاره‌ها قبل از حمله‌ی مغولها در افغانستان ساکن بودند و بومی اون ناحیه به حساب میان.
زنده یاد عبدالحیِ حبیبی حتی به واژه‌ی هزاره اشاره میکنه. طبقِ مطالعاتِ ایشون کلمه هزاره یک واژه کهنِ آریاییه. واژه‌ای به معنای خوش قلب
این میشه نظریه‌ی اول ، یعنی هزاره‌ها هیچ ارتباطی به قومِ مغول ندارن و بومیِ اصیل افغانستان هستند. نظریه‌ای که بسیار پر طرفداره.
اما نظریه دوم چی میگفت. نظریه دوم هزاره‌ها رو از نسلِ مغولها میدونست. اولین کسی که این نظر رو داد یک تاریخنگارِ هندی به نامِ ابوالفضلِ علاّمی بود.
این آقا وزیرِ اکبر شاه گورکانی در هند بود. این نظریه چندان پایه‌ی تاریخی نداره. مثلا ما نوشته‌هایی داریم که مربوط به دورانِ مغولها میشه. در هیچکدوم از این نوشته‌ها اشاره نشده که چنگیزخان از سپاهیانش خواسته باشه که در ناحیه‌ای از افغانستان ساکن بشن. بیشترِ طرفدارانِ این نظریه، دلیلشون همون شباهتِ ظاهریه.
نظریه‌ی سوم چی میگفت این نظریه میگفت هزاره‌ها