Η ερωτική φιλοσοφία του Πλάτωνα: μεταξύ μύθου και λόγου (1)

Εισηγητής:
Σπύρος Ράγκος, αναπληρωτής καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών

Το δραματικό πλαίσιο αρκετών πλατωνικών διαλόγων είναι εμφανώς ερωτικό (π.χ. Χαρμίδης, Λύσις, Αλκιβιάδης Ι). Στο ειδικό όμως ζήτημα του έρωτα ο Πλάτων επικέντρωσε την προσοχή του σε δύο κυρίως αριστουργηματικά έργα: στο Συμπόσιο και τον Φαίδρο. Το πρώτο αποτελεί μια σειρά εστιασμένων εγκωμίων στον έρωτα και τη δύναμή του από διαφορετικούς ομιλητές και ποικίλες οπτικές γωνίες. Το δεύτερο περιλαμβάνει μια θέση πάνω στην αξία της ερωτικής έξαρσης, σε συνδυασμό με άλλα θέματα, και κυρίως την κριτική αποτίμηση του γραπτού ρητορικού λόγου έναντι της διαλεκτικής ανάλυσης και σύνθεσης που συντελείται προφορικά. Οι δύο αυτοί διάλογοι είναι συμπληρωματικοί και προβάλλουν, για πρώτη φορά ολοκληρωμένα, το συναίσθημα ή και πάθος του έρωτα μέσα από μια προοπτική φιλοσοφικής ενόρασης που χρησιμοποιεί όχι μόνον έλλογη σκέψη αλλά και ποιητική μυθολογία. Ο Πλάτων υπήρξε ένας πρωτοπόρος στοχαστής του έρωτα, οι αντιλήψεις του οποίου επηρέασαν σημαντικά πολλούς μεταγενέστερους φιλοσόφους της πλατωνικής ή πλατωνίζουσας παράδοσης (Πλούταρχο, Πλωτίνο, Πρόκλο, ψευδο-Διονύσιο Αρεοπαγίτη, Marsilio Ficino, Thomas Taylor κ.ά.). Σκοπός των τριών διαλέξεων είναι η ανάδειξη του φιλοσοφικού περιεχομένου των δύο ερωτικών διαλόγων του Πλάτωνα μέσα από μια ενδελεχή ανάλυση τόσο των δραματικών όσο και των λογικών στοιχείων τους, τόσο των μύθων που περιλαμβάνουν όσο και των επιχειρημάτων που περικλείουν. Σε ένα πρώτο επίπεδο προσέγγισης, τα ιδιάζοντα στοιχεία της πλατωνικής αντίληψης για τον έρωτα θα ενταχθούν μέσα στα ιστορικά και πολιτιστικά συμφραζόμενά τους, προκειμένου, σε ένα δεύτερο επίπεδο ερμηνευτικής κατανόησης, να καταστεί σαφής η επικαιρότητα ή και διαχρονικότητα του πλατωνικού περί έρωτος στοχασμού.