❤️ POLAND! Adam Jarzębski, Tamburetta (1627) — Jerzy Maksymiuk / Polish Chamber Orchestra

— Fotografie archiwalne: CzarMuzyki. (Gniezno, plafony zabytkowych kamienic).
Bezcenne plafony w jednej z XIX-wiecznych kamienic Gniezna, moc atlasów tych kamienic & Jerzy Maksymiuk z Polską Orkiestrą Kameralną: Tamburetta ze zbioru "Canzoni e concerti" Adama Jarzębskiego, 1627 r.
— Nadzwyczajny koncept Jerzego Maksymiuka uwspółcześnienia Tamburetty Jarzębskiego — tego nikt wcześniej i później nie dokonał. Orkiestra gra jak z nut, z wigorem, porywając ze sobą słuchaczy (muzykologów-purystów po skruszeniu pierwszych lodów — także). Samego zaś samego Adama Jarzębskiego, szalenie 😄 .
POLECAM również na moim koncie historyczną "tradycję", w bardzo interesującym wydaniu Lucy Van Dael:    • Adam Jarzębski, Tamburetta (w.2) — Lucy Va...  
---------------------------
★Gniezno ~ POLAND w obiektywie "CzarMuzyki i z Muzyką Wielką:    • Gniezno ~ POLAND through the film lens of ...  
---------------------------
"Pierwsze informacje o Jarzębskim pochodzą z września 1612, kiedy zostaje członkiem kapeli elektora brandenburskiego w Berlinie. 30 IV 1615 otrzymuje od elektora zezwolenie na roczny pobyt we Włoszech, zapewne dla dalszego doskonalenia się jako kompozytor i dla lepszego poznania muzyki włoskiej. Do Berlina już nie wraca, trafia za to na dwór Zygmunta III Wazy w W-wie, gdzie do końca życia będzie muzykiem kapeli królewskiej. Stało się to zapewne w 1616 lub 1617 (choć dawniejsze opracowania opowiadają się za rokiem 1619). Poza działalnością muzyczną uczy dzieci senatorów (u St.Lubomirskiego pełni przez pewien czas funkcję nauczyciela muzyki jego synów, wśród których znajduje się późniejszy rokoszanin Jerzy Sebastian Lubomirski); w latach 30. XVII wieku dogląda budowy król. pałacu w Ujazdowie. Zajęcia te czynią z Jarzębskiego osobę zamożną: poza licznymi kadukami, otrzymuje on prawo do dzierżawy różnych dóbr królewskich, a także wójtostwo wsi Piaseczno. W 1630 żeni się z Elżbietą z majętnego rodu Siennickich, a w 1648 zostaje wpisany do rejestru patrycjuszy miasta W-wy.
Słyszymy o nim po raz ostatni 26 grudnia 1648, kiedy to w obliczu przybliżającej się śmierci spisuje ostatnia wolę. Umiera prawdopodobnie w kilka dni później; pochowany zostaje w podziemiach kościoła świętego Marcina w Warszawie.
*
W historii literatury polskiej Jarzębski znany jest jako autor poematu „Gościniec, abo krótkie opisanie Warszawy” wydanego w 1643, zapewne w drukarni Elerta, pod patronatem Adama Kazanowskiego. Jest to pierwszy w Polsce przewodnik po stolicy, na którego podstawie, na równi z obrazami Canaletta, rekonstruowano po II wojnie światowej wygląd Starego Miasta. „Gościniec” to zarazem barwna opowieść epicka o życiu miasta; zawiera opis słynnego teatru dworskiego króla Władysława IV.
*
A.J. użył słowa "koncert" do określenia utworów ściśle instrumentalnych, przedtem bowiem nazywano "koncertem" zespoły wokalno-instrumentalne o znamionach koncertowego współzawodniczenia.
*
Utwory: Jedyną kompozycją Jarzębskiego wydaną za jego życia był kanon More veterum, opublikowany w dziele Marka Scacchiego -- Cribrum musicum w 1643 roku. W okresie powojennym, w trakcie badania zbiorów klasztornych i kościelnych, odnaleziono szereg nieznanych wcześniej pieśni i koncertów, których odkrycie postawiło autora w gronie najwybitniejszych kompozytorów polskiej muzyki barokowej.
*
Najbardziej znanym, zachowanym rękopisie, dziełem Jarzębskiego jest zbiór Canzoni e concerti z 1627 roku, zawierający 27 utworów (jest pośród nich popularna Tamburetta). Składa się nań 12 utworów na 2 instrumenty, 10 utworów na 3 instrumenty, i 5 utworów na 4 instrumenty. Melodie są interesujące harmonicznie.
Na Canzoni e concerti składa się pięć ksiąg (zeszytów głosowych):
1. prima vox 2. secunda vox 3. bassus sive vox tertia 4. basso continuo 5. basso continuo.
Jarzębski przeważnie nie określa instrumentów, dla których przeznaczone są poszczególne głosy. Wymienione są tylko -- sporadycznie -- bastarda, trombone i fagotto.

Kompozycje dwugłosowe z incipitami łacińskimi wykorzystują materiał prekompozycyjny od twórców takich jak Giovanni Gabrieli, Orlando di Lasso, Merulo i Palestrina. Jarzębski ogranicza zapożyczenia do zarysu ogólnej konstrukcji i materiału tematycznego, który poddaje w swoich utworach przeobrażeniom za pomocą techniki wariacyjnej i dodając nowe elementy. Oryginalność i inwencja kompozycyjna czynią z Jarzębskiego twórcę o kluczowym znaczeniu dla rozwoju muzyki kameralnej w Europie środkowej. Choć znamy jedną jego mszę, a w zasadzie tylko jej głos basowy, Jarzębski postrzegany jest głównie jako twórca muzyki kameralnej czy instrumentalnej. Jego canzony wykorzystują najnowsze ówcześnie zdobycze włoskie na tym gruncie.
*
Wszystkie kompozycje Jarzębskiego mają konstrukcję wielocząstkową. Owe cząstki możemy wyróżniać głównie dzięki technice wariacyjnej, kontrastom metrum (...).
"Gościniec, abo krótkie opisanie Warszawy” (1643). Oprac. Władysław Tomkiewicz. Warszawa, PWN, 1974".
==========================