Biblia contra historia? Czy Biblia jest wiarygodna w opisie wczesnej historii Aramejczyków?

Doceń naszą pracę i postaw nam kawę! https://buycoffee.to/podcasthistorykow ☕

Errata: 45,26 jest: "miasto Tukulti Ninurty", powinno być: "przystań Tukulti Ninurty".

Początek epoki żelaza na terenach Lewantu to czas infiltracji ludności aramejskiej, która w dłuższej perspektywie dała Bliskiemu Wschodowi język uniwersalny, używany w okresie perskim do komunikacji międzynarodowej od Egiptu po Indie. Język, który stał się również językiem pierwszych gmin chrześcijańskich. Jednak początki osadnictwa Aramejczyków i tworzonych przez nich organizmów politycznych wciąż pozostawiają wiele otwartych pytań. Jakie mechanizmy doprowadziły do tego, że pierwotnie nomadyczne grupy ukształtowały rzeczywistość polityczną Syro-Palestyny w I tys. p.n.e.? W jaki sposób aramejskie królestwo ze stolicą w Damaszku szybko stało się lokalnym hegemonem, bezpośrednim zagrożeniem interesów królestwa Izraela i punktem silnego oporu wobec Asyrii, skuteczne hamując jej zachodnią ekspansję? W końcu, jaki obraz wzajemnych relacji aramejsko-hebrajskich i początków samej monarchii damasceńskiej zachowała Biblia hebrajska i czy jest to obraz wiarygodny historycznie?

Co znajdziesz w odcinku?
00:00:00 Wstęp
00:02:59 Kim byli Aramejczycy?
00:10:42 Pochodzenie Aramejczyków
00:18:54 Jak osiedlają się nomadzi?
00:32:08 Początki królestwa Aramu-Damaszku w Biblii i w źródłach pozabiblijnych
01:31:07 Podsumowanie i wnioski

Autorzy Podcastu:
Sławomir Poloczek, historyk starożytności (doktorat na Wydziale Historii UW), specjalizujący się w badaniach nad dziejami religii hebrajskiej, wczesnym chrześcijaństwem i relacjami obu wobec "pogańskich" kultur ościennych. Publikacje naukowe: https://uw.academia.edu/S%C5%82awomir...

Piotr Łapiński, historyk niepraktykujący, pasjonat historii i dobrych opowieści.

Źródła i literatura przedmiotu (wybór)
Biblia Hebraica Stuttgartensia, ed. K. Ellinger, W. Rudolph (wyd. 5), Stuttgart 1997
Septuaginta, ed. A. Rahlfs, R. Hanhart (wyd. 2), Stuttgart 2006
[KAI] Kanaanäische und Aramäische Inschriften, Bd. 1, ed. oprac. H. Donner, W. Röllig, (wyd. 5) Wiesbaden 2002
[RIMA] Royal Inscriptions of Mesopotamia, vol. 2, Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC I (1114-859 B.C.), vol. 3, Assyrian Rulers of the Early First Millenium (858-745), ed. A.K. Grayson, Toronto-Buffalo-Londn 1991-1996 (repr. 2002)
Biblia Tysiąclecia (online)
M. Bieniada, Pomiędzy Kanaanem a Izraelem. Geneza Ludu Biblijnego z perspektywy archeologii, Pułtusk 2006
M. Liverani, Nie tylko Biblia. Historia starożytnego Izraela, tłum. J. Puchalski, Warszawa 2010
E. Lipiński, Studia z dziejów i kultury starożytnego Bliskiego Wschodu, Kraków 2013
J. Lemański, Narodziny Izraela. Szkice historyczno-literackie, Szczecin 2022
K. Lawson Younger Jr., Aram i Aramejczycy, [w:] Sąsiedzi starożytnego Izraela, red. B.T. Arnold, B.A. Strawn, tłum. Z. Kościuk, red. pol. W. Chrostowski, (wyd. 2) Warszawa 2022, s. 292-333
W.F. Albright, A Votive Stele Erected by Ben-Hadad I of Damascus to the God Melcarth, Bulletin of the American Schools of Oriental Research 87 (1942), s. 23–29
F.M. Cross, The Stele Dedicated to Melqarth by Ben-Hadad of Damascus, Bulletin of the American Schools of Oriental Research 205 (1972), s. 36–42 [repr. w: Leaves from an Epigrapher's Notebook. Collected Papers in Hebrew and West Semitic Paleography and Epigraphy, Winona Lake IN 2003, s. 173-177]
E. Lipiński, Le Ben-Hadad II de la Bible et l’histoire, [w:] Proceedings of the Fifth World Congress of Jewish Studies, Vol. I, The Hebrew University, Mount Scopus-Givat Ram, Jerusalem, Jerusalem, 3-11 August 1969, red. P. Peli, Jerusalem 1972, s. 157-173
W.T. Pitard, Ancient Damascus. A Historical Study of the Syrian City-State from Earliest Times until Its Fall to the Assyrians in 732 B.C.E., Winona Lake IN 1987
E. Lipiński, The Aramaeans. Their Ancient History, Culture, Religion, Leuven-Paris-Sterling VA 2000
A. Lemaire, Les premiers rois araméens dans la tradition biblique, [w:] The World of the Arameans 1. Biblical Studies in Honour of Paul- Eugène Dion, red. P.M.M. Daviau, J.W. Wevers, M. Weigl, Sheffield 2001, s. 113-134
N. Na'aman, In Search of Reality Behind the Account of David's Wars with Israel's Neighbours, Israel Exploration Journal 52/2 (2002), s. 200-224
S. Hafþorsson, A Passing Power. An Examination of the Sources for the History of Aram-Damascus n the Second Half of the Ninth Century B.C, Stockholm 2006
J.J. Szuchman, Prelude to Empire. Middle Assyrian Hanigalbat and the Rise of the Aramaeans, Los Angeles 2007
H. Gzella, A Cultural History of Aramaic. From the Beginnings to the Advent of Islam, Leiden-Boston 2015
K. Lawson Younger Jr., A Political History of the Aramaeans. From Their Origins to the End of Their Polities, Atlanta GA 2016

Tagi: Stary Testament, Aram, Damaszek, Syria, Aramejczycy, Dawid, Salomon, biblistyka