五種言說 - NGŨ CHỦNG NGÔN THUYẾT

五種言說 - NGŨ CHỦNG NGÔN THUYẾT

言說之相有五種類別。即：
Tướng ngôn thuyết có 05 loại khác nhau, đó là:

(1)相言說，執著色等諸相而生之言說。
Tướng ngôn thuyết: ngôn thuyết do chấp trước các tướng sắc v.v… mà phát sinh.

(2)夢言說，依夢中所現虛妄境界不實而生之言說。
Mộng ngôn thuyết: ngôn thuyết do nương theo cảnh giới hư vọng chẳng thật hiện ra trong giấc mộng mà phát sinh.

(3)執著言說，以念過去之所聞所作而生之言說。
Chấp trước ngôn thuyết: ngôn thuyết do nghĩ đến các việc đã nghe, đã làm ở quá khứ mà phát sinh.

(4)無始言說，無始以來執著戲論，依煩惱種子熏習而生之言說。
Vô thủy ngôn thuyết: ngôn thuyết do chấp trước hí luận, nương theo sự huân tập chủng tử phiền não từ vô thủy đến nay mà phát sinh.

(5)如義言說，如義而生，詮旨無殊之言說。
Như nghĩa ngôn thuyết: ngôn thuyết phát sinh đúng như nghĩa, giải rõ ý không khác.

此五種言說中，前四者乃由虛妄而說，故不得談真；後一言說則為實說，故得談真理。
Trong 05 thứ ngôn thuyết thì 04 loại đầu là do hư vọng mà thốt ra, cho nên không nói được lý chân thật; còn ngôn thuyết thứ 05 là thật thuyết, cho nên nói được chân lý.

馬鳴菩薩依據前四種，謂真如為離言說相。
Bồ Tát Mã Minh y cứ vào 04 loại ngôn thuyết trước mà chủ trương rằng ‘chân như lìa tướng ngôn thuyết’. 

〔釋摩訶衍論卷二、辯顯密二教論卷上〕p1545
[X. Luận Thích Ma Ha Diễn quyển 02; Luận Biện Hiển Mật Nhị Giáo quyển thượng]. 

佛光大辭典
Phật Quang Đại Từ Điển