Κρήτη/Crete: Αρχαιολογικά Μουσεία Ρεθύμνου & Ελεύθερνας, Αξός, Αρχάνες Ανεμόσπηλια Μουσείο Ηρακλείου

www.eduportal.gr/culture
«Από τη Μεσοποταμία, το λίκνο των πολιτισμών, στα Αρχαιολογικά Μουσεία Ρεθύμνου-Ελεύθερνας-Ηρακλείου – ως τη γενέτειρά μου την αρχαία Αξό: η φλόγα της κοινής θεάς Αφροδίτης-Αστάρτης παραμένει ζωντανή.» Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου (παλαιολιθική περίοδος, νεολιθική, μινωική, αρχαϊκή, κλασική, ρωμαϊκή). Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου παρουσιάζει την ιστορική και πολιτιστική εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής του Ρεθύμνου, από τη Νεολιθική περίοδο ως τα ρωμαϊκά χρόνια. Τα εκθέματα προέρχονται από σημαντικές ανασκαφές σε τοποθεσίες όπως Μελιδόνι, Γεράνι, Αρμένοι, Μοναστηράκι, Σύβριτος, Σταυρωμένος, Αξός, Ελεύθερνα και Λάππα (σημερινή Αργυρούπολη). Στην πρώτη ενότητα, παρουσιάζονται ευρήματα από τη Νεολιθική και Πρωτομινωική περίοδο (περ. 3500–2100 π.Χ.) εργαλεία και ειδώλια από τα σπήλαια Μελιδόνι και Γεράνι (βλ. σχετικά online το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα: «Το Νεολιθικό Σπήλαιο Γερανίου» & «Το Παράρτημα του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Παλαιοντολογικό Μουσείο Ρεθύμνου»). Εντυπωσιακά είναι τα πρωτομινωικά αγγεία και κεραμικά, που μαρτυρούν πρώιμη κατοίκηση και αγροτική δραστηριότητα. Ακολουθούν αντικείμενα της Μέσης Μινωικής περιόδου (περ. 2100–1600 π.Χ.) από το Μοναστηράκι και το ιερό κορυφής του Βρύσινα, όπως μικρογραφικά μοντέλα βωμών, σφραγιδόλιθοι και ειδώλια λατρευτικού χαρακτήρα. Η Ύστερη Μινωική περίοδος (περ. 1600–1100 π.Χ.) εκπροσωπείται κυρίως από ευρήματα από το νεκροταφείο των Αρμένων, με πλούσιες τάφους θαλαμωτού τύπου που χρονολογούνται γύρω στο 1320–1200 π.Χ.. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται ευρήματα της Γεωμετρικής και Αρχαϊκής περιόδου (περ. 1000–500 π.Χ.) από την Αξό και την Ελεύθερνα, επιτύμβιες στήλες, επιγραφές Βουστροφηδόν/boustrophedon γραμμένες με εναλλασσόμενη φορά και κεραμικά αγγεία. Από την Κλασική και Ελληνιστική περίοδο (500–1ος αι. π.Χ.) προέρχονται μαρμάρινα γλυπτά, επιγραφές, νομίσματα και αντικείμενα καθημερινής χρήσης από την Ελεύθερνα, τη Σύβριτο και τη Λάππα. Ιδιαίτερη θέση στο μουσείο έχει η Ρωμαϊκή περίοδος (1ος αι. π.Χ.–4ος αι. μ.Χ.) στα οποία ξεχωρίζει το μαρμάρινο άγαλμα της λεγόμενης «Αφροδίτης Ριθύνιας» και η επίχρυση ζώνη της Αξού. Τα ευρήματα προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την καθημερινή ζωή, τις ταφικές συνήθειες, τη θρησκεία και την κοινωνική οργάνωση των αρχαίων Κρητών. Μουσείο Αρχαίας Ελεύθερνας (MAE) Αίθουσα Α: Δημόσια και Ιδιωτική Ζωή (Public and Private Life): Εκθέματα: Εισαγόμενα αντικείμενα από Αίγυπτο και Φοινίκη (Imported items from Egypt and Phoenicia) αναδεικνύουν τις εμπορικές και πολιτισμικές σχέσεις της Ελεύθερνας με τον ευρύτερο αρχαίο κόσμο. Εργαλεία και όπλα (Tools and weapons) μαρτυρούν την καθημερινή ζωή και τις αμυντικές ανάγκες των κατοίκων. Κοσμήματα και αγγεία (Jewelry and pottery) αντικατοπτρίζουν την αισθητική και τις τεχνικές δεξιότητες της εποχής. Αίθουσα Β: Θρησκευτική Ζωή και Λατρείες (Religious Life and Cults) Εκθέματα: Κόρη της Ελεύθερνας (Kore of Eleutherna) αντιπροσωπευτικό δείγμα αρχαϊκής γλυπτικής, που συνδέεται με την περίφημη «Κόρη της Οσέρ» που εκτίθεται στο Λούβρο. Αρχιτεκτονικά μέλη ιερών (Architectural elements of sanctuaries) παρέχουν πληροφορίες για τη δομή και τη σημασία των λατρευτικών χώρων. Επιγραφές και αναθηματικά αντικείμενα (Inscriptions and votive offerings) αποκαλύπτουν τις θρησκευτικές πρακτικές και τις θεότητες που λατρεύονταν. Αίθουσα Γ: Νεκρόπολη Ορθής Πέτρας (Orthi Petra Necropolis) Εκθέματα: Μπρούντζινη ασπίδα (Bronze shield) σύμβολο πολεμικής αρετής και κοινωνικής θέσης. Ταφικά κοσμήματα από χρυσό και ελεφαντόδοντο (Funerary jewelry made of gold and ivory) δείγματα πλούτου και τεχνικής δεξιοτεχνίας. Αναπαραστάσεις ταφικών τελετών (Depictions of funerary rituals) προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για τις αντιλήψεις περί ζωής και θανάτου. Φρόνιμη, η Πριγκίπισσα της Αξού (βλ. επίσης Δαφέρμος Μιχάλης, 2001, σσ. 121-127). Αρχαία Αξός μία από τις εκατό πόλεις της Κρήτης παρουσιάζεται στην τρέχουσα έκθεση «Εκατόπολις» του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου (2025). Υπήρξε σημαντική πόλη-κράτος, ερείπια και αρχαιολογικά ευρήματα στην Αξό από την ανασκαφή του 1899, Ακρόπολη με κυκλώπεια τείχη, Ανδρείον/φρούριο εντός της ακρόπολης, ο ναός της Ακρόπολης στην κορφή ως Ναός του Απόλλωνος που αργότερα ίσως περιήλθε στο Δία, Ναός της Αφροδίτης – Αστάρτης με εκατοντάδες πήλινα ειδώλια προσφορών με γυναικείες φιγούρες που κρατούν ρόγδια, πτηνά και χοιρίδια, σε συνδυασμό με εικονίσεις της θεάς με στέμμα από στάχυα, τεκμηριώνουν τη σύνδεση με τη γεωργία και την καρποφορία. Αρχάνες Ανεμόσπηλια/Ιερό κορυφής Γιούχτας, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηράκλειο περιοδική έκθεση «ΕΚΑΤΟΜΠΟΛΙΣ», Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου μια δεύτερη ματιά.