BRUDNA RETORYKA | uogólnienie, atak personalny i ad hominem

Arthur Schopenhauer w pośmiertnie wydanej "Die eristische Dialektik" (Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów) jako przestrogę daje nam 32 chwyty erystyczne, retoryczne sofizmaty, które kuszą do wykorzystania w rozprawieniu się z argumentem przeciwnika bez potrzeby rozprawiania się z prawdą i logiką.

Niektóre z nich są bardzo intuicyjne, ulegamy pokusie używania ich w retoryce, czy kłótni przez logiczne lenistwo - stanowią paralogizm w naszej wypowiedzi. Czasem jednak natrafimy na osoby, które użyją ich z pełną premedytacją - wtedy nazywa się to sofizmat.

Pośród chwytów erystycznych znajdziemy takie, które są wyjątkowo podłe, ponieważ nie tylko dążą do celu po trupie prawdy, ale zabijają wręcz wszelką możliwość na przekształcenie konwersacji na powrót w jej korzystną, prawdziwą i nawet w warunkach opozycji, kooperatywną formę.

Nie wiem czy przypadkiem, ale te dwa najgorsze są u Schopenhauera pierwszym i ostatnim - to uogólnienie, lub popularnie chochoł, czy strach na wróble (po angielsku strawman) oraz argumentum ad personam, czyli atak personalny. Atak personalny może oprócz formy zwykłego obrażania może przybrać formę złączenia prawdziwości argumentu z osobą i zdyskredytowanie osoby tak, jakby miało to dyskredytować również argument.

W amerykańskim youtubie praktycznie wszystkie filmiki łączą argumentum ad personam z argumentum ad hominem. To błąd. Pierwszy to atak osobowy, drugi to "argument do człowieka". Jego celem jest wskazanie nieścisłości w poglądach i argumentach oponenta między sobą, co miałoby sugerować, że nie wie o czym mówi i jego argumenty są niepoprawne. To duża różnica, ponieważ argumentum ad hominem, chociaż jest chwytem erystycznym i jako taki jest intelektualnie nieszczerym zabiegiem, tak daje jeszcze szansę na rzeczową dyskusję. Pierwszy i ostatni chwyt tego komfortu nam nie dają