DERS 11 - NESNELER – DÖNÜŞLÜ, İŞTEŞ, ETKEN VE EDİLGEN FİİLLER

Arkadaşlar herkese selamlar,
Umarım hepiniz iyisinizdir, sağlıklısınızdır ve evinizdesinizdir.
Bugün sizlere İspanyolcada çok önemli neredeyse her cümlede karşınıza çıkan me, te, le lo la gibi direk ve dolaylı nesneleri anlatacağım. Yanlış bilmiyorsam bizde bunların bu tip isimleri yok. Sanırım yine ismin halleri ile açıklanıyorlar. Türkçeyi iyi bilen arkadaşlarımız yorumlarda bilgilerini bizimle paylaşabilirler. Bu konu normalde çok basit ama İspanyollar kelimelere kıtlık gelmiş gibi aynı kelimeleri kullandıkları için dili yeni öğrenenlerde karıştırmakla alakalı bir panik havası oluyor. Ama olmasın arkadaşlar. Çünkü ne anlama geldiklerini hiç bilmeden 3 değişik anlamı olan zamirlere bakalım.
Me : Beni
Te : Seni
Lo/La : Onu eril LO dişil LA eğer obje ise ESO / ESAS COSAS gibi çoğaltılabilir
Nos : Bizi
Os : Sizi
Los/Las : Onları

Me : Bana
Te : Sana
Le : Ona
Nos : Bize
Os : Size
Les : Onlara
Me :
Te :
Se :
Nos :
Os :
Se :
Şimdi ben bunların ne işe yaradığını yada anlamlarını bilmesem de şöyle bir baktığımda derim ki me te nos os hepsinde aynı. İyi ya karıştırsam da bir tek 3. Şahıslarda sorun yaşarım, canım sağolsun. Ne olur karıştırırsam? Egeli gibi konuşmuş olurum. Bana bak arkadaşım diyeceğime beni bak aakidiş demiş olurum. Yapmasanız iyi ama yaparsanız da ne diyo ya bu demezler.

Şimdi konuyu anlatacağım ama Türkçesini bilmediğiniz bir şeyin İspanyolcasını öğrenmeniz daha zor yada daha uzun olabiliyor. Bu me te le lo se leri falan hızlıca anlayabilmeniz için fiillerdeki Çatı ilişkisini bilmeniz gerek.
NESNESİNE GÖRE ÇATI (NESNE- YÜKLEM İLİŞKİSİ)
1) Geçişli ve Geçişsiz Fiiller:
2) Oldurgan ve Ettirgen Fiiller:
ÖZNESİNE GÖRE ÇATI (ÖZNE- YÜKLEM İLİŞKİSİ):
1) Etken ve Edilgen Fiil
2) Dönüşlü
3) İşteş Fiiller
Bunları bildiğinizi varsayıyorum. Ama her ihtimale karşı açıklamalar kısmına Türkçe anlatımlarını yazacağım. Hatırlamak için bir göz gezdirseniz iyi olur.

Şimdi arkadaşlar. Öncelike direk ve dolaylı nesne yada tamamlayıcılara yani COMPLEMENTO (OBJETO) DIRECTO ve COMPLEMENTO ( OBJETO) INDIRECTO lara bakalım.

El complemento directo fiilden etkilenen şeydir. Bu kişi olabilir hayvan olabilir cansız bir varlık olabilir. Genelde yüklemi takip eder ve preposicion almaz. Sadece A preposicionunu alabilir. Yukleme sorulan NEYİ yada KİMİ sorularına cevap verir.
İstanbul a Erdem i görmeye gidiyorum. Voy a Estambul a ver a Erdem
Voy a Estambul a verLO
He comido todas las croquetas. LAS he comido todas.
Zamir halleri Fiil Mastar varsa yada henüz görmediğimiz EMİR kipinde ise sonuna bitişik, Normal çekimli bir fiil var ise o zaman fiilden önce ayrı olarak yazılır.
• GEÇİŞLİ FİİLLER anlamlarının tamamlanması için complemento directoya ihtiyaç duyarlar. Comprar – Leer gibi. Bu fiilleri complemento directosuz yani nesnesiz kullandığımızda bir eksiklik olur. Okuyorum. Kitap okuyorum. Yada kitabı okuyorum.
• GEÇİŞSİZ FİİLLER ise doğmak, ağlamak, ölmek gibi Complemento directo ALAMAZLAR

El complemento indirecto fiilden dolaylı olarak etkilenen şeydir. Bu da kişi, hayvan yada bir obje olabilir. A yada para preposicionuna alabilir. Yukleme sorduğumuz NEYE yada KİME sorularına cevap verir.
Ha comprado una falda para Ayşe
¿Para quién ha comprado una falda?
Para Ayşe.
2. Complemento Indirecto zamir olarak kullanılırken femenino mu masculino mu bakılmadan LE yada LES zamiri ile kullanılır.
He escrito una carta al profesor
Le he escrito una carta
compro una falda para mi hermana
Le compro una falda.

Peki bir cümlede hem COMPLEMENTO DIRECTO hem de INDIRECTO olursa sıralama nasıl olur ?
Önce INDIRECTO ardından DIRECTO olur. Ve dikkat edin eğer 3. Şahıs zamiri yani LE kullanılacaksa fonotik sebeplerden dolayı bu SE ye dönüşür.

Ha comprado una falda para Ayşe
Se la ha comprado.
Se (Ayşe) la (falda) ha comprado.
CI + CD + Verbo

Konuşmamız gereken diğer bir grup ise
Me / Te / Se / Nos / Os / Se

Bu grubu da dönüşlü ve işteş fiillerde kullanıyoruz.
LAVARSE – me lavo Dönüşlü fiil
Lavar - yıkamak
Lavarse - yıkaNmak
BESARSE
Besar – öpmek
Besarse - öpüşmek
Bu iki grubun mastar halinde yukarıda yazdığım gibi sonunda SE eki oluyor.
SE ayrıca etken bir cümleyi Edilgen yapmaya da yarar.
Los chicos hacen una Carrera. Çocuklar bir yarış yapıyorlar. ETKEN
La Carrera se hace hoy. Yarış bugun yapılıyor. Kim yapıyor belli değil, öznesi yok

Bu arada edilgen yapmanın tek yolu bu değildir. Geçen ders öğrendiğimiz PARTCIPIO yani ortaç ları SER yada ESTAR fiilleri ile kullanırsak da edilgen cümle kurumuş oluruz.
La puerta ha sido reparada 3 veces en el último año
Dos coches han sido robados en la última noche.
Las puertas están cerradas desde las 7.