Mutezile Ekolü / Tarihi - Görüşleri - Eleştirisi

okur, düşünür, yazar, eleştirir, içerik üretir, tercüman, hafız, öğretmen, evli, baba, ilimden başka derdi bilgiden başka kerameti yoktur. ABONE OLMAYI VE TAKİPTE KALMAYI UNUTMAYIN!    / @mushafsolmaz  

METAFİZİK
MUTEZİLE EKOLÜ
TARİHİ – GÖRÜŞLERİ – ELEŞTİRİSİ
Tarihi:
1. Müslümanlar bir anda büyük bir coğrafyada hakimiyet kurunca yerel halklar onlara karşı sadece fikri alanda mukavemet gösterebilme imkânı buldu. Çünkü Müslümanlar yerel halklara silahlı mücadele imkânı tanımazken din ve vicdan hürriyeti hakkı tanıdı.
2. Kader, ilahi sıfatlar ve Halku’l-Kur’an tartışmaları başladı.
3. Farklı ve güçlü kültürlerle karşılaşan İslam, insanların zihninde bozulma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
4. Ehl-i Hadis (Henbeliler) bu problemlerle yüzleşmek yerine bidat kavramına sığındı.
5. İşte Mutezile (h. 2. M. 7.) bu karmaşık ortamda bir istikrar arayışı olarak ortaya çıktı. Kelam ilmini kuran ilk mezheptir. (bütüncül bir söylem ortaya koydu ve zındıklık ithamlarıyla karşılaştı)
6. Siyasi gücü ele geçirdi ve zulmetti (Mihne). Sonra da kendi baskı altında kaldı.
7. Şia ve sünnilikte devam etti.
Diğer mezheplerle ortak görüşleri:
8. Yoktan yaratılmış ve yine yokluğa dönecek bir alem, mutlak etkin ve mutlak aşkın bir Tanrı, her an aleme müdahil bir indeterminist alem tasavvuru, akıl-duyu ve haber üzerine inşa edilmiş bilgi, cismani bir ahiret, atomculuk, dilci yaklaşım anlayışı var.
Diğer mezheplerden ayrıldığı görüşleri
Tevhid, Adl, Va’d-Vaid, el-Menzile beyne’l-Menzileteyn, Emr-i bi’l-Ma’ruf ve Nehy-i ani’l-Münker
9. Tevhid: İlahi sıfatların harici gerçekliği yok (Taaddüd-i kudema). Sıfatlar yok. Bu yetkinliklere zatıyla sahip: Allah bir ilimle alim değildir, Allah zatıyla alimdir.
10. İlahi sıfatlar kadim değilse Kur’an da sonradan yaratılmıştır. (Halku’l-Kur’an) İlahi kelam da hadistir. Aslında bu İsa-Tanrı-Kutsal-Ruh(teslis) anlayışına cevap.
11. Allah cisim değildir dolayısıyla görülemez. Rüyetullah. İstidlâl bi’ş-Şâhid ale’l-Gâib.
12. Allah’ın fiilleri mutlak iyi ve O asla kötü olanı yapmaz. İyi ve kötü fiilin zatında bulunur.
13. Allah vacibi yapmak zorundadır. (Adl, vaad ve vaid) Allah kuluna lütufta bulunmak, peygamber göndermek, kul için iyi ve daha iyi olanı yapmak, tevbe etmeyeni cehennemde yakmak zorundadır. Af ve şefaat söz konusu değil. Allah ile insan ontolojik anlamda farklı ama etik açıdan aynı değerlere sahiptir.
14. İnsan fiillerinde tamamen hür, fiillerini yaratandır. Allah burada müdahil olamaz. Sınırlıdır.
15. Fasık yani büyük günah işleyen ne tam imandadır ne de tam küfürdedir: el-menzile beyne’l-menzileteyn. Dünyada mümin ahirette kafir ancak tevbe ile kurtulabilir.
16. Akıl evvel, nakil müevvel. Nassın doğruluğunu akıl ortaya koyar.