Σέρρα Απουλπάτ Κάρς | Γιάννης Νικολαΐδης 2019

Ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία όπως μου τα μετέφερε ο Γιάννης Νικολαΐδης

Α) Η ονομασία του χορού ανά τον Πόντο.
Στην περιοχή της Τραπεζούντας ονομαζόταν από τους Έλληνες Σέρα ενώ από τους Μουσουλμάνους Siksara ή Horon. Την ίδια ονομασία έφερε ο χορός και στις γειτονικές με την Τραπεζούντα περιοχές όπως την Τόνια (αρχαία Θοανία), τα Σούρμενα, τα Πλάτανα τουρκιστί Akçaabat, την Ματσούκα και ίσως την Σάντα.
Στην περιοχή της Βόριας Σεβάστειας που αποτελούνταν από τις περιοχές της Γαράσαρης (Νικόπολη ή Şebinkarahisar), της Τοκάτης, της Ζάρας ή Απές τον συναντάμε με την ονομασία Τρομαχτόν ή Λάζικον ή Τιτιρεμέ ή Deli horon.
Τρομαχτόν ή Λάζικον αποκαλούνταν επίσης στις περιοχές της Φάτσας, της Ορντούς και της Τρίπολης. Στην Κερασούντα έφερε και την ονομασία «Χοροντικόν» καθώς και σε όλο σχεδόν το νομό της Αργυρούπολης και πιο συγκεκριμένα στις επαρχίες της Χερίανας, την Αλούτζερα την Άρδασσα, την Κρώμνη, το Κελ Κίτ. Με την ίδια ονομασία τον συναντάμε και στο ΒΔ τμήμα του νομού Ερσίγκης ή Ερζινγκιάν, στην περιοχή της Ρεφάγια που στα Βυζαντινά χρόνια ονομαζόταν Γκερτζανίς, αλλά και στο μακρινό Akdağ maden. Τρομαχτόν ή Λάζικον ονομαζόταν και στους περισσότερους Ελληνικούς οικισμούς του Καυκάσου, δηλαδή το Κάρς (Γάρς).

Β) Η προέλευση του χορού.
Προέρχεται από το χωριό Απουλπάτ που σήμερα ονομάζεται Kurban cer, της περιοχής Σαρίκαμις του Γάρς. Στην πλειοψηφία τους οι κάτοικοι αυτού του χωριού έλκουν την καταγωγή τους από την περιοχή της Γκιόλοβα του νομού Σεβάστειας και συγκεκριμένα από το χωριό Ούμαρτσουχ με απώτερη αυτήν της Αργυρούπολης (Gümüşhane). Στην Ελλάδα μετά το 1920 οι κάτοικοι του χωριού Απουλπάτ θα εγκατασταθούν από 2-3 οικογένειες στην Περιχώρα, την Προσοτσάνη και το Φωτολίβος του νομού Δράμας, από 1-2 οικογένειες στην Ελευθερούπολη Καβάλας, το Λευκώνα Σερρών και τη Μεγάλη Βρύση του νομού Κιλκίς. Ο κύριος όμως όγκος των προσφύγων του Απουλπάτ εγκαταστάθηκε στο Θρυλόριο, αρκετοί στην πόλη της Κομοτηνής και λίγοι στο χωριό Υφαντές που επίσης ανήκει στο νομό Ροδόπης. Στο Θρυλόριο υπήρχε ένας ξακουστός τουλούμπατσης ο Χρήστος Αβραμίδης ο οποίος συνόδευε με το αγγείο του τους ξακουστούς χορευτές της εποχής του, όπως τον Ιωάννη Αβραμίδη τη Πόζονος, τον Σπυριδίκα Ιορδανίδη και άλλους οι οποίοι ήταν όλοι γεννημένοι στο Γάρς.

Γ) Ο ρυθμός του χορού.
Ο ρυθμός είναι αυτός του Τίκ Τρομαχτού που είναι 7/8, παιζόταν σε όλη την ενδοχώρα του Πόντου κυρίως από ζουρνά και δευτερευόντως από τούλουμπα (αγγείο ή τουλούμ΄ ή τσαμπούνα ή τουλούμ΄ ζουρνά) αλλά και λύρα, σε διάφορες μουσικές μελωδίες.
Τάσος Κοκοβίδης