1. "Το παιδί" (Μια ταινία με ένα γέλιο και ίσως-ίσως με ένα δάκρυ)

1. "Το παιδί" (Μια ταινία με ένα γέλιο και ίσως-ίσως με ένα δάκρυ)

Το «Παιδί» (“The kid” 1921) είναι η πρώτη μεγάλου μήκους βωβή ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν. Δεν είναι βεβαίως η πρώτη του ταινία, αλλά είναι με βεβαιότητα το πρώτο μεγάλο του αριστούργημα, στο οποίο ο Σαρλώ τελειοποιεί την προσέγγιση του θέματος της αγάπης, το οποίο είχε υπαινιχθεί και προσεγγίσει και στην προηγούμενη ταινία του, δηλαδή την (τρία χρόνια πριν) «Σκυλίσια ζωή». Όμως, ας εστιάσουμε στο «Παιδί»:
Περνώντας, επί της ουσίας, από την κινηματογραφική προϊστορία του στην κινηματογραφική ιστορία του, ο Σαρλώ μεγαλώνει αρχικώς τη διάρκεια του έργου του, έτσι ώστε να μην πρόκειται πια για μια μικρού (ή έστω) μεσαίου μήκους ταινία, αλλά για μια σχετικά πλέον μεγάλου μήκους ταινία, έτσι ώστε να υπακούει και ο ίδιος στους κανόνες του αρχαίου θεάτρου και του αριστοτελικού «μεγέθους», με αρχή, μέση και τέλος και με κανονικό μέγεθος, ούτε πολύ μικρό, ούτε και πολύ μεγάλο.
Από την άλλη, ο Σαρλώ, ως άνθρωπος-ορχήστρα για όλες τις δουλειές (παραγωγός, σεναριογράφος, σκηνοθέτης, πρωταγωνιστής και συνθέτης της μουσικής) κάνει τα πάντα μόνος του, με σημαντικότερο το ότι πραγματεύεται το θέμα του, δηλαδή την αγάπη προς ένα ορφανό παιδί, με απόλυτη τελειότητα. Από τη μια, σώζει το παιδί από βέβαιο θάνατο στα σκουπίδια και από την άλλη, το μεγαλώνει σαν να είναι η πραγματική του μητέρα και επιβεβαιώνοντας την αρχή ότι η μάνα δεν είναι μόνο αυτή που γεννάει το παιδί, αλλά και αυτή που το μεγαλώνει.
Η αγάπη είναι αυτή που λειτουργεί ως ο ακρογωνιαίος λίθος της σχέσης του παιδιού με τον πατέρα του. Όλα τα υπόλοιπα έρχονται να συμπληρώσουν, αλλά όχι και νοηματοδοτήσουν τη μεταξύ τους σχέση, καθώς απλώς χρειάζονται, αλλά και δεν αρκούν για την ευτυχία, όπως είναι π.χ. το χρήμα. Από την άλλη, κάθε φορά που οι ήρωες ξεπερνάνε τα όρια, για να προκαλέσουν γέλιο ή για να πετύχουν τους σκοπούς τους, έρχεται το «όργανο του νόμου», για να εξισορροπήσει την κατάσταση.
Το χριστιανικό νόημα του έργου, μέσω της αγάπης, είναι σαφές από την αρχή, όταν η μητέρα παραλληλίζεται με τον Ιησού Χριστό, που κουβαλάει τον ξύλινο Σταυρό του προς τον ανηφορικό Γολγοθά. Όλες οι δυσκολίες του ανήφορου, όμως, εξισορροπούνται μέσω της αγάπης, ενώ στην πορεία αυτή είναι πανταχού παρούσες οι δυσκολίες της ζωής, από την τραγική ειρωνεία της μάνας που συναντιέται με το παιδί της, χωρίς να ξέρει ότι είναι το πραγματικό της παιδί, μέχρι τον από μηχανής Θεό, που σώζει τους ήρωες σε κάθε δυσκολία. Ακόμα και το όνειρο του Σαρλώ στον Παράδεισο, προδίδει τις χριστιανικές καταβολές του έργου.
Κατά συνέπεια, λοιπόν, το «Παιδί», ακόμα και για παιδαγωγικούς λόγους, είναι η πρώτη ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν, με την οποία αξίζει να ξεκινάμε, σε κάθε περίπτωση, την παρουσίαση του συνολικού έργου του.

Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης