Lubię nie wiedzieć – serial o myśli Michała Hellera. Odcinek 2: Oświecona niewiedza

Chcę obronić słowo „nie wiem”. Jest w nas, ludziach, taka potrzeba, żeby raczej wiedzieć fałszywie niż nie wiedzieć w ogóle – i dlatego słowo „nie wiem” trzeba docenić. Często powtarzam, że lubię nie wiedzieć. Jak wiem, to mam przed sobą jedną możliwość, która przecież może okazać się fałszywa. A jak nie wiem, to przede mną roztacza się całe pole rozmaitych możliwości.
Michał Heller

W drugim odcinku serialu "Lubię nie wiedzieć" zastanowimy się nad tym, co to to właściwie znaczy: myśleć. Czy da się na chwilę przestać myśleć? Czy myślimy słowami, obrazami, a może przy pomocy jeszcze innych narzędzi myślenia Prof. Hellera tym razem zabiera nas w podróż po najbardziej intymnym obszarze ludzkiego życia — po samej strukturze myślenia.

Usłyszymy o Kartezjuszu i jego „myślę, więc jestem”, o języku jako narzędziu porządkowania umysłu oraz o tym, jak wygląda myślenie matematyka — raz geometryczne i obrazowe, innym razem całkowicie pozbawione wyobrażeń. Prof. Heller opowiada również o racjonalności: o tym, dlaczego wynikanie jest ważniejsze niż same przesłanki, jak działają nasze poznawcze „lenistwa”, i dlaczego irracjonalność bywa śmieszna, ale też niebezpieczna.

W dalszej części filmu docieramy aż do granic poznania: od Arystotelesa i Euklidesa, przez twierdzenie Gödla, po marzenia o „równaniach świata”. Co nauka może wiedzieć na pewno – a gdzie zaczyna się obszar, w którym pozostaje nam tylko pokorna świadomość niewiedzy? Wreszcie: czym jest docta ignorantia, uczona niewiedza? Dlaczego prof. Heller lubi nie wiedzieć — i w czym niewiedza bywa twórcza, wyzwalająca, a nawet… oświecająca?

Zapraszamy do wspólnej refleksji o myśleniu, racjonalności, błędach, pewności i tajemnicy. O tym, jak bardzo skomplikowany jest nasz umysł – i jak wiele zyskujemy, gdy zamiast bać się niewiedzy, potrafimy ją mądrze doceniać.

W serialu wypowiedzi prof. Hellera osadzamy w szerszym kontekście naukowych teorii i filozoficznych refleksji. Na przestrzeni trzech odcinków staramy się pokazać najważniejsze elementy myśli prof. Hellera - a także pokazać cechy dobrego myślenia. "Trudno jest nie myśleć. Myśli się nie da zatrzymać" - mówi prof. Heller. Ale wszyscy wiemy, że nie jest łatwo unikać błędów i pomyłek w swoim myśleniu. W serialu nie brakuje również refleksji nad relacjami nauki i religii, czyli nad tematem, który stał się niezwykle ważny w życiu osobistym prof. Hellera - będącego zarówno fizykiem i filozofem, jak i katolickim księdzem i teologiem.

Kim jest ks. prof. Michał Heller?

Michał Heller urodził się w 1936 r. Jest kosmologiem, filozofem i teologiem, specjalizującym się m.in. w kosmologii relatywistycznej, geometrii nieprzemiennej, filozofii i historii nauki oraz w badaniach nad relacjami między nauką i religią. Emerytowany profesor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie i pracownik Obserwatorium Watykańskiego, stypendysta i profesor wizytujący uniwersytetów w Oksfordzie, Cambridge, Bochum, Louvain i Waszyngtonie. Autor ponad 80 książek (jak np. „Przestrzenie Wszechświata”, „Bóg i geometria”, „Filozofia przypadku”, „Ostateczne wyjaśnienia Wszechświata”, „Filozofia i Wszechświat”, „Kosmologia kwantowa”, „Szczęście w przestrzeniach Banacha”, „Sens życia i sens Wszechświata”) oraz kilkuset artykułów naukowych opublikowanych w branżowych czasopismach fizycznych, kosmologicznych czy filozoficznych. Doktor honoris causa wielu uczelni, w tym Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczo-Hutniczej, Uniwersytetu Śląskiego i Politechniki Warszawskiej. Laureat licznych nagród i wyróżnień, w tym Złotego Krzyża Zasługi, Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Orderu Orła Białego, Medalu „Plus ratio quam vis”, Nagrody dla Popularyzatora Nauki MNiSW i PAP za całokształt działalności, oraz Nagrody Templetona (o wartości 1,6 mln USD), którą w całości przeznaczył na ufundowanie Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, którego został pierwszym dyrektorem.

Ten film powstał dzięki ludziom, którzy wierzą w siłę wiedzy i wyobraźni. Dziękujemy.
Produkcja: Fundacja Centrum Kopernika 2024

Serdeczne podziękowania za życzliwość i wsparcie oraz udostępnienie swoich przestrzeni:

Pani Joannie Babuli z Pasażu Odkryć w Tarnowie Centrum Nauki i Techniki
Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie – Kampus WSIiZ
Parafii św. Maksymiliana w Tarnowie
Urzędowi Miasta Tarnowa za udostępnienie Sali Lustrzanej
Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Projekt „Wolę nie wiedzieć”. Wokół myśli Michała Hellera. Został dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki (aktualnie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego) w ramach Programu pod nazwą „Społeczna odpowiedzialność nauki II”

Wesprzyj kanał Copernicus:
   / @copernicuscenter  
https://patronite.pl/copernicus