မြန်မာ့ရိုးရာ ဇာတ်ပို့ဆိုင်းဝိုင်းကြီးမှတ်တမ်းအခွေ - ၁

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အော်စတင်မြို့၊ တက်ဆပ်ပြည်နယ် တက္ကသိုလ်၊ မနုဿဗေဒဌာနက မနုဿဗေဒပါရဂူ မြန်မာနာမည် ကိုသူရ ခေါ် Dr Ward Keeler ဦးဆောင်တဲ့ မြန်မာ့ဇာတ်ပို့ဆိုင်းကို မှတ်တမ်းတင်မယ့်အဖွဲ့တဖွဲ့ မန္တလေးမြို့ကို ၂ဝဝ၅ ခုနှစ် ဇွန်လထဲမှာ ရောက်လာတယ်။ အဖွဲ့ဝင်တဦး ဖြစ်သူ စာရေးသူနဲ့အတူပါလာတဲ့ တခြားအဖွဲ့ဝင်တွေအားလုံးက အရှေ့တိုင်းအနုပညာနဲ့ ဘာသာရပ် ဆိုင်ရာ မနုဿဗေဒပါရဂူတွေ ဖြစ်ကြတယ်။ အနောက်တိုင်း ဒေသသားတွေဖြစ်ကြပေမယ့် မြန်မာ့ဂီတကို ထဲထဲဝင်ဝင် လေ့လာထားကြသူတွေပါပဲ။

မနုဿဗေဒပါရဂူ ကိုသူရ က မြန်မာဘာသာစကားကိုပါ လေ့လာထားလို့ မြန်မာလိုတော်တော်ပဲ ပီပီသသ ပြောနိုင်တယ်။ မြန်မာစာကို အတော်အသင့် ရေးနိုင် ဖတ်နိုင်တယ်။ မြန်မာ့မဟာဂီတဝင် သီချင်း တချို့ကို သီဆိုနိုင်ဖို့ စနစ်တကျ သင်ယူထားပါသေးတယ်။

မန္တလေးမြို့ ပန်တျာကျောင်း အကနည်းပြဆရာ၊ ဆရာလေးဦးသန်းအောင်က ဂီတ အနုပညာ အတွေ့အကြုံတွေနဲ့ အသိအမြင်ကြွယ်ဝစုံလင်ပြီး အပေါင်းအသင်း မိတ်ဆွေတွေများသူပီပီ၊ မန္တလေးမြို့ လေးပြင်လေးရပ်က ဆိုင်း၊ နှဲပညာကျော်တွေကို ရှာဖွေ ရွေးကောက် စုစည်းပြီး ဆိုင်းဝိုင်းကြီးတခုကို ဖွဲ့စည်း စီစဉ် ညွှန်ကြားပါတယ်။

ထူးခြားတာက အဲဒီဆိုင်းဝိုင်းကြီးမှာ ပတ်တီးခေါင်းဆောင် ဇာတ်ပို့ဆိုင်းဆရာကြီး စိန်ကျော်ဒင်၊ လက်ထောက် ပတ်တီးခေါင်းဆောင်နဲ့ ကြေးဝိုင်းတီးဆရာ ဦးအေး၊ မောင်းဆိုင်းတီးဆရာ ဦးသိန်းအောင် တို့ကိုယ်တိုင်က ကိုယ့်အဖွဲ့နဲ့ ကိုယ်စီကိုယ်စီ ပတ်တီးခေါင်းဆောင်တွေချည်းပါ။ ပတ်တီးခေါင်းဆောင် သုံးဦးတိတိပါတဲ့အပြင် နှဲဆရာကလည်း မန္တလေးမြို့က ထိပ်တန်းနှဲဆရာကြီးတဦးဖြစ်တဲ့ စိန်မြပို ဖြစ်ပါတယ်။ မောင်းဆိုင်းတီး ဦးစန်းလွင်၊ ပတ်မချောင်က ဒိုးတီး ဦးမြင့်အောင်၊ အုပ်စုံတီး ဦးစိုးမြင့်နဲ့ စည်းဝါးတီး ဦးသန်းဌေး တို့ကလည်း လက်ရွေးစင် ရွေးကောက်ထားသူတွေချည်းမို့ ကြုံတောင့်ကြုံခဲမျှ စင်တော်ကောက် ဆိုင်းဝိုင်းကြီးဖြစ်ပါတယ်။

နောက်ထပ်ထူးခြားတဲ့အချက်က အဲဒီဆိုင်းဝိုင်းကြီးရဲ့ မူတည်သံပါ။ ရွာစားကြီးစိန်ဗေဒါ၊ ဦးဟန်ပ၊ ဦးဘမောင်တို့ခေတ်တွေတုန်းကလိုပဲ အဲဒီဆိုင်းဝိုင်းကြီးမှာ ‘တပေါက်-သံမှန်’ အဖြစ် ‘စီ’သံ ကိုသုံးဖို့ စီစဉ်ထားပါတယ်။ ဒီကနေ့ မြန်မာပြည်ထဲက ရှိရှိသမျှဆိုင်းဝိုင်းတွေမှာ ‘တပေါက်-သံမှန်’ အဖြစ် ‘စီ-ရှပ်’သံ ကိုသုံးစွဲနေကြပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် ကြေးနောင်ဝိုင်း နဲ့ မောင်းဆိုင်းတွေကို ပြန်ပြင်ရပါတယ်။ တချို့ ကြေးနောင်လုံးတွေနဲ့ မောင်းလုံးတွေကိုလည်း အသစ်တွေလုပ်ကြရတယ်။ မန္တလေးမြို့က နှဲဆရာကြီး စိန်မြရှင် နဲ့ နှဲဆရာကြီး စိန်တာနောတို့ရဲ့ အကူအညီနဲ့ ‘စီ’သံစဉ်ကိုက် နှဲပလွေတွေကိုလည်း ရှာဖွေကြရပါတယ်။
ဆရာလေးဦးသန်းအောင် ရှာဖွေစုစည်းထားတဲ့ ‘နောက်ပိုင်းဇာတ်’ အဆိုအက ပညာရှင်တွေကလည်း တကယ့်လက်ရွေးစင်တွေပါ။ ဇာတ်မင်းသားတွေဖြစ်ကြတဲ့ ပန်တျာထွန်းထွန်းနိုင်၊ မြို့တော်တင်ဝမ်း နဲ့ ကိုဖြူး၊ အဆိုပညာရှင်တွေဖြစ်ကြတဲ့ ရွှေဘိုတင်ဆောင်၊ မွန်မွန်အောင် နဲ့ မေမြတ်ကြည်တို့အားလုံးက သမားစဉ် ပိုင်နိုင်ပြီးသူတွေချည်းပါပဲ။

ရွှေဘိုမြို့နယ်က ရှားရှားပါးပါး ရှာဖွေခေါ်ယူထားရတဲ့ ရုပ်သေးစင် အဆိုပညာရှင်ကြီးတွေဖြစ်တဲ့ ရွှေဘိုတင်ဆောင် နဲ့ မေမြတ်ကြည် တို့ကတော့ ဇာတ်ကြီးငိုချင်းနဲ့ ရုပ်သေးငိုချင်း ကွဲပြားပုံကို ဆိုပြကြတယ်။ ရွှေဘိုတင်ဆောင်က ရှေးခေတ် ရုပ်သေးအဆိုတော်ကြီး ပုဂံသားမောင်ဘကျော်ရဲ့ ဂန္ဓဝင်မြောက် ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်း ငိုချင်းရှည်ကို နားဆင်သူ ပရိသတ်အပေါင်းကို မဆိုထားနဲ့ ပညာရှင်အချင်းချင်းတွေကိုတောင်မှ မျက်ရည်ဝဲစေရအောင် ရင်ထဲကလာတဲ့အသံနဲ့ ဆိုပြသွားပါတယ်။

ဗုဒ္ဓသပြေ၊ ဒေဝသပြေ၊ ရာဇသပြေဆိုတဲ့ သပြေသုံးမျိုး၊ ကရောင်း၊ စည်တော်သံ၊ လှေတော်သံ၊ ဝေလာ၊ ချွတ်နင်း၊ နတ်ဒိုး၊ ဗိန်းဗောင်း၊ သစ္စာထားနှစ်ပါးသွား၊ ငိုချင်း အတို အရှည်၊ ငိုချင်းပုံစံနဲ့ ဆိုတဲ့ ဒွေးချိုး၊ လေးချိုး၊ တေးထပ်တွေနဲ့ နောက်ပိုင်းဇာတ်မှာသုံးတဲ့ လေပြေထိုး အမျိုးမျိုးကိုပါမကျန် ဇာတ်ပို့ဆိုင်းဝိုင်းကြီးက တီးမှုတ်တာ အံ့မခန်းစရာပါပဲ။

ဒီကနေ့ မြန်မာပြည်အတွင်းမှာ အတွေ့ရ၊ အမြင်ရ၊ အကြားရနည်းလာနေပြီဖြစ်တဲ့ မြန်မာ့ဇာတ်ပွဲ နောက်ပိုင်းဇာတ်ဝင်သီချင်းတွေနဲ့ သမားစဉ်ဇာတ်ပို့တီးလုံးတွေကို မန္တလေးပန်တျာကျောင်း အဆိုသင်တန်းဆင်း ဦးတင်ဦးရဲ့ မန္တလေးမြို့ စိန်ပန်းရပ်က နေခြည်စတူဒီယိုမှာ စနစ်တကျ မှတ်တမ်းတင် အသံသွင်းခဲ့ကြတယ်။

အခက်အခဲတွေအားလုံးကို ကျော်ဖြတ်အပြီး ငါးနှစ်တာကာလကြာမှ စီဒီဓာတ်ပြား နှစ်ချပ်တွဲကို The Classical Burmese Theatre Music/ Classical Theatre Music: Burma လို့ နာမည်ပေးပြီး ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့တယ်။ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံမှာ ရိုက်နှိပ်ပြီး ထုတ်ဝေပါတယ်။

ဝမ်းနည်းကြေကွဲစရာကောင်းတာကတော့ ဒီဆောင်းပါးကိုရေးတဲ့ အခုအချိန်ဆိုရင် အဲဒီ ဇာတ်ပို့ဆိုင်းဝိုင်းကြီးမှာ ပါဝင်တီးမှုတ်သီဆိုခဲ့ကြတဲ့ ဇာတ်ပို့ဆိုင်းဆရာကြီး စိန်ကျော်ဒင် အပါအဝင် ဇာတ်ပို့ဆိုင်းအဖွဲ့သားသုံးဦး နဲ့ ဇာတ်မင်းသားတဦးတို့ ကွယ်လွန်သွားကြပါပြီ။ သူတို့ရဲ့နောက်ဆုံးလက်ရာ မြန်မာ့ရိုးရာအမွေအနှစ်ကို အချိန်မီ မှတ်တမ်းတင်လိုက်နိုင်တဲ့အတွက် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်တော့ပါ။ ပါဝင်တဲ့ပညာရှင်တွေနဲ့ စီစဉ်သူအားလုံးကိုလည်း ကျေးဇူး အထပ်ထပ်တင်မိပါတော့တယ်။

[၂၀၁၁ ခုနှစ်က ရန်ဝင်း(တောင်တံခါး) ရေးသားခဲ့သော မြန်မာ့ဇာတ်ပို့ဆိုင်းဝိုင်းကြီး ဆောင်းပါးမှကူးယူဖော်ခြင်းဖြစ်ပါသည်]

Chapters
00:00 ကရောင်းယိုးဒယား
14:53 ရာဇသပြေ (မင်းညီလာခံ တီးလုံး)
17:39 ရေကင်း
21:32 ဝေလာ-ယမုံနာ (ရေလား တီးလုံး)
26:24 စည်တော်ကြီး နှစ်ပါးချီ (ဆို - ပန်တျာထွန်းထွန်းနိုင်၊ မေမြတ်ကြည်၊ မွန်မွန်အောင်)
35:24 နှစ်ပါးချီ တီးချက် နှင့် ဗိန်းဗောင်း
38:38 ဝန်ပို့ (ဝန်ကြီးများ ထွက်ခွာ)
42:54 ဝေလာ-သောင်းသောင်းညံ (ရေလား တီးလုံး)
46:21 စန္ဒကီန္နရီ ငိုချင်းရှည် (ဆို - မေမြတ်ကြည်)
52:18 သာကွင်း (အထက် နတ် တီးလုံး)
55:11 ရတုနှင့်ခွန်းထောက်
58:30 လွမ်းချင်းနှင့်ဘုံတောက်
1:03:51 ချွတ်