Η τέχνη και ο πολιτισμός υπό επιτήρηση: μορφές και μηχανισμοί χειραγώγησης στον 21ο αιώνα

Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς σε συνδιοργάνωση με το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ διοργανώνουν την Τρίτη 11 Νοεμβρίου 2025, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης (17:30), ημερίδα με θέμα: «Η τέχνη και ο πολιτισμός υπό επιτήρηση: μορφές και μηχανισμοί χειραγώγησης στον 21ο αιώνα». Η εκδήλωση φέρνει στο προσκήνιο μια συζήτηση που δεν μπορεί και δεν πρέπει να αναβληθεί: τι σημαίνει ελευθερία έκφρασης στη σύγχρονη εποχή; Πώς η τέχνη αντιστέκεται στη χειραγώγηση; Και ποιος είναι ο ρόλος του πολιτισμού στη δημοκρατία;

Το πρόγραμμα διαρθρώνεται σε δύο θεματικά πάνελ, που αποφέρουν το συνδυασμό θεωρίας και πράξης. Πρώτο Πάνελ (17:30): Τι απειλεί την τέχνη σήμερα; Μορφές χειραγώγησης πέραν της λογοκρισίας, θα εστιάσει στις σύγχρονες – άμεσες και έμμεσες – μορφές χειραγώγησης της τέχνης και του πολιτισμού που δεν χρειάζονται τη λογοκρισία και την απαγόρευση προκειμένου να ελέγξουν και να κατευθύνουν την καλλιτεχνική δημιουργία αλλά κινητοποιούν σύνθετους μηχανισμούς πέραν της λογοκρισίας και της απαγόρευσης. Το δεύτερο πάνελ (20:00), με τίτλο «Η λογοκρισία στην τέχνη» θα παρουσιάσει συγκεκριμένες πρακτικές λογοκρισίας στις τέχνες, στον κινηματογράφο, στο θέατρο και στη φωτογραφία. Ωστόσο, αυτή η ημερίδα δεν είναι μόνο συζήτηση. Περιλαμβάνει ένα πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα που δίνει ζωή στο θέμα.

Σε μια εποχή όπου η έκφραση αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις, αυτή η ημερίδα είναι μια έκκληση για διάλογο και αντίσταση. Είναι μια πρόσκληση σε όλους εκείνους που πιστεύουν ότι η τέχνη και η ελευθερία έκφρασης είναι ζωτικές για μια δημοκρατική κοινωνία.

Η ημερίδα που διοργανώνει το ΙΝΠ συγκεντρώνει μια εξαιρετική διακεκριμένων ακαδημαϊκών και καλλιτεχνών από τους χώρους των ανθρωπιστικών επιστημών, των θεατρικών και εικαστικών τεχνών:

Ο Άκης Έβενης είναι ιδρυτικό μέλος του ραδιοφωνικού σταθμού του Δήμου Αθηναίων «Αθήνα 98.4 FM. Έχει αναλάβει καθήκοντα συμβούλου του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της Ε.Ρ.Τ. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιεί έρευνα για την Λογοκρισία.

Ο Θανάσης Ζερίτης είναι απόφοιτος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών (2021) και της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών (2011). Είναι ιδρυτικό μέλος της θεατρικής ομάδας 4Frontal.

Η Μαριλένα Κατσίμη, παρουσιάστρια στην ΕΡΤ ενημερωτικών εκπομπών και αρχισυντάκτρια ιστορικών ντοκιμαντέρ. Έχει αφιερώσει σημαντικό μέρος της δουλειάς της στη δημόσια ιστορία και τη καταπολέμηση της ξενοφοβίας και ομοφοβίας.

Η Γεωργία Λαλέ, εικαστικός και ακτιβίστρια που διαμένει στη Νέα Υόρκη από το 2014. Η ατομική της έκθεση “Ενοχή της Γειτονιάς” στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Νέα Υόρκη (2023), κατέβηκε μετά από την λογοκρισία του έργου “Ροζ Σημαία” από τον Υπουργό Εξωτερικών.

Ο Αντώνης Λιάκος, ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ και πρώην πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστοριογραφίας. Έχει ασχοληθεί εκτενώς με τη θεωρία της ιστορίας, την ιστοριογραφία και τη μελέτη των εθνικισμών.

Η Νεφέλη Μαϊστράλη είναι ηθοποιός και δραματουργός. Είναι ιδρυτικό μέλος και μόνιμη συνεργάτης της θεατρικής ομάδας 4Frontal. Ορίστηκε καλλιτεχνική υπεύθυνη της Πειραματικής σκηνής του Εθνικού θεάτρου, από κοινού με τον Ακύλλα Καραζήση.

Η Θούλη Μισιρλόγλου, διευθύντρια του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Έχει ειδικευτεί σε θέματα ιστορίας τέχνης, επιμέλειας εκθέσεων, πολιτιστικής διαχείρισης και κινητικότητας συλλογών.

Ο Μήτσος Μπιλάλης σπούδασε Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο ‘Sv. Kl. Ohridski’ της Σόφιας. Διδάσκει Θεωρία και Τεχνολογία της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Η Μάρθα Μπουζιούρη, σκηνοθέτρια θεάτρου και δραματουργός. Είναι επίσης καλλιτεχνική διευθύντρια του Διεθνούς Δικτύου Θεάτρου Ντοκιμαντέρ. Από το 2024 διδάσκει στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, στο πλαίσιο απόκτησης ακαδημαϊκής εμπειρίας.

Η Πηνελόπη Πετσίνη, φωτογράφος και επίκουρη καθηγήτρια του ΠΑΔΑ, ήταν επιστημονικά υπεύθυνη του ερευνητικού έργου CIVIL «Η Λογοκρισία στον Κινηματογράφο και τις Εικαστικές Τέχνες: Η Ελληνική εμπειρία από τα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι σήμερα», ένα έργο που θα παρουσιαστεί και θα συζητηθεί στη διάρκεια της εκδήλωσης.

Ο Δημήτρης Πλάντζος, κλασικός αρχαιολόγος του ΕΚΠΑ. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται οι νεωτερικές προσλήψεις του κλασικού πολιτισμού και οι σύγχρονες μορφές αρχαιοπολιτικής. Το τελευταίο του βιβλίο, Athens Demapped, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Πανεπιστημίου της Κοΐμπρα.

Ο Πάρις Ρούπος, stand-up κωμικός και δημιουργός που ζει και δημιουργεί μέσα από τη δυσφορία και το σκοτάδι του σύγχρονου κόσμου.

Ο Δημήτρης Χριστόπουλος είναι συγγραφέας και καθηγητής Πολιτειολογίας στο Πάντειο με τακτικές δημόσιες παρεμβάσεις στον ελληνικό και διεθνή τύπο για ζητήματα ενδιαφέροντός του. Η λογοκρισία, ο έλεγχος της πληροφορίας και η ελευθερία του λόγου είναι ένα από αυτά.

Είσοδος ελεύθερη | Τρίτη 11 Νοεμβρίου, 17:30-22:00 | Δημοτική Αγορά Κυψέλης