حکایت کوتاه از اشعار فتحعلی شاه قاجار

حکایت کوتاه از اشعار فتحعلی شاه قاجار
#شعر #ادبیات #اشعار #فتحعلی_شاه #فتحعلی_شاه_قاجار #ملک_الشعرا


فتحعلی‌شاه شیفته شعر و ادب بود و خود نیز با تخلص «خاقان» شعر می‌سرود. او از چهره‌های تأثیرگذار جنبش احیای ادب فارسی، موسوم به «بازگشت ادبی»، بود و شاعران و نویسندگان را از هر سو در دربار خود گردآورد. ادیبانی چون فتحعلی‌خان صبا، معتمدالدوله نشاط، قاآنی، قائم‌مقام فراهانی، وصال، هما و بسیاری دیگر به طرق مختلف با دربار او در ارتباط بودند. فتحعلی‌شاه گاه‌به‌گاه جلسه‌های ادبی برگزار می‌کرد و خود نیز در آن‌ها حاضر می‌شد، شاعران را به طبع‌آزمائی وامی‌داشت و به آن‌ها پاداش‌های فراوان می‌داد. معروف است که در یکی از ان جلسات، به شاعران پیشنهاد داد به صورت بداهه یک رباعی بسرایند که کلمات چاه، بیژن، بهار، دی، بهمن، گردن، قلیان، آتش و سر و سلسله را شامل شود؛ و خود زودتر از همه چنین کرد:

خصم تو همیشه در چه بیژن باد پیوسته بهار او دی و بهمن باد
اعدای تو را مدام همچون قلیان آتش بسر و سلسله در گردن باد
از فتحعلی‌شاه حدود ۳٬۵۰۰ بیت باقی مانده که ۲٬۰۰۰ بیت آن غزل و باقی قصیده، ترکیب‌بند، مثنوی و رباعی هستند. میرزا صادق مروزی دیوان او را در زمان ناصرالدین‌شاه جمع‌آوری کرده‌است.پیداست که خاقان در ادبیات فارسی مطالعه بسیار داشته و بسیاری از اشعار خود را در استقبال اشعار شاعران بزرگ سروده‌است. به عنوان مثال، غزل زیر را در استقبال از غزل «ای پادشه خوبان داد از غم تنهایی» از حافظ شیرازی سراییده:

شب‌های غمت همدم با درد و شکیبایی دل با من و من با دل در گوشه تنهایی
رفتی تو و ماندم من در حسرت دیدارت ترسم که نباشم من روزی که تو باز آیی
گفتی که شوی رسوا در عشق بتان آخر عاشق نکند هرگز اندیشه رسوایی
گفتی که کشم زارت وانگاه شوم یارت من بنده و تو سلطان حکم آنچه تو فرمایی
خاموش دگر بنشین خاقان که نگار آمد در وصل مکن فریاد ای بلبل شیدایی