ไขปริศนาเนื้อพระรอด มหาวัน วิธีดู

ไขปริศนาเนื้อพระรอด กรุมหาวันลำพูน อายุกว่าพันปี
วิธีดูพระรอดแท้ ต้องดูอย่างไร

พระรอดถิอว่าเป็นพระหลวง สร้างขึ้นในยุคของพระนางจามเทวี โดยวาสุเทพฤาษีและสุกกทันตฤาษี ซึ่งเป็นฤาษีผู้มีฤทธิ์ในสมัยนั้น โดยเมื่อพระนางจามเทวีได้มาปกครองนครหริภุญไชย จึงได้ดำริสร้างวัดขึ้น 5 วัด และได้สร้างพระพุทธรูปประดิษฐานไว้ทั้ง 5 วัด ซึ่งทั้ง ๕ วัดนี้ทุกวันนี้ได้รับการเปลี่ยนชื่อและยังอยู่นะครับ

ตามบันทึกยังว่าไว้อีกว่า ได้มีการสร้างเครื่องรางศักดิ์สิทธิ์ไว้เพื่อเป็นที่สักการะบูชา ปกป้องบ้านเมือง และเพื่อเป็นขวัญกำลังใจแก่เหล่าทหารและราษฎร จึงได้ผูกอาถรรพ์ไว้ตรงใจกลางเมืองแล้วจัดหาดินลำพูนทั้ง 4 ทิศพร้อมด้วยว่านพันชนิด เกสรดอกไม้มงคล กำกับด้วยเวทย์มนต์คาถา จากนั้นจึงนำไปสร้างพระพิมพ์ขึ้น 2 พิมพ์ พิมพ์หนึ่งเรียกว่า พระคง บรรจุไว้ที่วัดอาพัทธาราม หรือวัดพระคงฤาษี เพื่อความมั่นคง อีกชนิดหนึ่งเรียกว่า พระรอด เพื่อความอยู่รอดปลอดภัย บรรจุไว้ที่วัดมหาวนาราม หรือวัดมหาวัน

การศึกษาพระรอด กรุวัดมหาวันและพระกรุลำพูน สำหรับ ๔ มีนาแล้ว ไม่ต่างกับพระสมเด็จ วัดระฆัง ในแง่ของพิมพ์ ที่มีมากกว่า ๔๐ พิมพ์เป็นอย่างน้อย และพระสกุลลำพูน ในยุคนั้นยังมีพิมพ์ชื่อมงคลอื่นๆ อีกหลายสิบพิมพ์ เช่น พระคง พระเปิม พระเลี่ยง พระลือ และอีกหลายพิมพ์ที่บรรจุกรุทั้่ง ๕ วัดในยุคนั้น

ซึ่งทั้งหมดไม่น่าจะถูกสร้างพร้อมกันในคราวเดียว อีกทั้งเนื้อพระที่ผ่านความร้อนที่แตกต่างกัน สีและโซนเนื้อจึงแตกต่างกันออกไปได้พอสมควร เหมือนพระสมเด็จวัดระฆังที่มีหลากเนื้อ หลายพิมพ์ และมีวาระการสร้างค่อนข้างมาก

ดังนั้นวิธีดูพระรอด มหาวัน จึงจำเป็นจะต้องรู้พุทธศิลป์ เข้าใจเนื้อพระ และธรรมชาติของเนื้อพระ โดยต้องตั้งโจทย์ไว้ว่า ธรรมชาติเนื้อพระต้องผ่านเวลามานานเกินพันปีนะครับ

การพิจารณาพระรอด เราจะเริ่มต้นจาก

พุทธศิลป์
พระรอดเป็นพระเครื่องขนาดเล็ก มีพุทธลักษณะเป็นพระพุทธประทับนั่งขัดสมาธิในซุ้มอยู่บนฐาน มีอาสนะรองนั่ง ด้วยพิมพ์ของพระรอด มีมากกว่า ๔๐ พิมพ์ จึงไม่ควรจะดูเส้นสายหรือตำหนิของพิมพ์พระเพียงอย่างเดียว แต่ศิลปะ เชิงช่าง ความอ่อนช้อยขององค์พระ ผสมผสานกับความแข็งแกร่งของซุ้มและลวดลายต่างๆ เป็นจุดที่เราต้องพิจารณาเป็นสำคัญ

ด้านหลังและด้านใต้ขององค์พระ มักจะพบรอยนิ้วมือ ซึ่งน่าจะเกิดจากการกดดินลงในแม่พิมพ์ และใช้นิ้วคีบพระขึ้นมา ก่อนนำไปผ่านความร้อนเพื่อให้เนื้อพระคงรูป
พระรอดบางองค์จะยังเห็นขอบปีก ที่เกิดจากการกดดินลงในพิมพ์ จุดนี้สำหรับ ๔ มีนา ไม่ใช้เป็นจุดตัดสินสำคัญ

เนื้อพระ
เนื้อพระรอดเป็นเนื้อดินละเอียด มีมวลสารและเม็ดแร่ผสมอยู่ในเนื้อ มวลสารที่พบ ส่วนมากจะมีแร่สีส้มแดง เม็ดแร่สีดำ ซีลิก้าเป็นเม็ดสีขาวใส่ๆ บางองค์ที่ ๔ มีนาเคยพบ จะมีเศษทองผสมอยู่ แต่พบไม่มาก จุดที่ผิวเปิด จะมองเห็นมวลสารได้ง่ายกว่า

ในจุดเล็กๆ ของพระรอดบางองค์ เราอาจจะสังเกตุเห็นรอยครูด ที่เกิดจากตอนดึงองค์พระออกจากพิมพ์ เป็นรอยริ้วเก่าๆ เหี่ยวๆ เช่นบริเวณข้างใบหน้า ข้างลำตัว หรือข้างฐาน

และเมื่อเราส่องเนื้อพระรอด เราควรจะส่องเห็นเป็นเนื้อแกร่งละเอียดนะครับ ไม่ควรเป็นเนื้ออ่อน สีสด หรือนวลตามากนัก และถ้าเราเอานิ้วลูบผิวด้านหลังพระรอด ผิวพระไม่ควรลื่น เพราะเนื้อพระผ่านการซับและคลายความชื้นสลับกันมาเป็นพันๆ ปี เนื้อพระจะแห้งจนไม่เหลือความชุ่มชื้นในผิว ในกลุ่มนักสะสม เราจะเรียกว่า สภาพดินตาย คือดินหมดสภาพครับ

ในส่วนของสี สีของพระรอด ค่อนข้างมีความหลากหลาย เช่น ขาว เขียว เหลือง ส้ม แดง ดำ ขึ้นอยู่กับระยะการวางใกล้หรือไกลไฟ ทำให้เกิดโทนสีเข้มและอ่อนแตกต่างกันไปได้อีก
ทั้งนี้อาจจะเป็นไปได้ว่า มีการผสมมวลสารในแต่ละครั้งหรือแต่ละรอบ แตกต่างกัน ก็สุดแต่วัตถุประสงค์การสร้างเมื่อกว่าพันปีที่ผ่านมา

ความเก่าตามธรรมชาติ
คือจุดสำคัญในการพิจารณาความเก่าของพระรอด กรุวัดมหาวันที่มีอายุกว่าพันปี

ความแห้งของเนื้อพระ
พระเนื้อดิน อายุกว่าพันปี ถ้าเก็บในสภาพไม่ถูกเหงื่อ หรือไม่โดนความชื้นมาก เมื่อเราใช้นิ้วลูบ จะไม่มีความมันเหลืออยู่ ความแห้งคือหัวใจของพระเก่านะครับ แห้งจนเรียกได้ว่ามีความกรอบในเนื้อ จากที่เปิดเรื่องว่า เนื้อพระรอดจะเหมือนเปลือกไม้ ดินแตกระแหง หรือหินนั้น ๔ มีนาอยากจะบอกว่า ทั้งหมด ครับ เนื้อพระรอด จะมีลักษณะเหมือนแห้ง กรอบ เหมือนเนื้อหินที่แห้งมากๆ ส่วนที่มีรอยแยกหรือปริ จะเหมือนพื้นดินแตกระแหง และส่วนที่เป็นเนื้อพระจะดูเหมือนเปลือกไม้เก่าๆ แห้งๆ

ทั้งหมดก็ขึ้นอยู่กับว่าจะจับจุุดไหนมาอธิบาย แต่สุดท้ายทั้ง ๓ ข้อ รวมกันได้แน่ๆ ว่า เนื้อพระต้องแห้ง และดูกรอบมากๆ ข้อนี้เป็นจุดสำคัญของเนื้อพระรอดเลยนะครับ

รอยนิ้วมือ
รอยนิ้วมือมีลักษณะของการคีบองค์พระขึ้นจากพิมพ์ จะบีบให้เนื้อพระแน่น
รอยจะดูชัด คล้ายๆ กับรอยที่เราบีบก้อนดินน้ำมัน แต่ไม่เป็นเส้นคมๆ ต้องเห็นความเหี่ยวได้ในทุกเส้น มีระดับสูงต่ำ ตามความโค้งของนิ้วมือคน ถ้าตั้งใจกดให้เป็นรอย รอยนิ้วมือจะสูงต่ำเท่ากัน

มวลสารในพระรอด ที่เป็นแร่สีแดงหรือส้ม มักจะมีการแพร่กระจายตัวอย่างช้าๆ ออกรอบๆ เป็นการกระจายตัวของแร่ออกมาตามเนื้อดิน ที่เรียกว่าการ diffusion ซึ่งการเกิดการกระจายตัวของแร่ควรจะเกิดขึ้นมานานหลายร้อยปีแล้ว ไม่ได้เพิ่งเกิดขึ้น ดังนั้นแร่ต่างๆ และร่องรอยการกระจายตัวจะต้องแห้งอยู่ในเนื้อ
สำหรับ ๔ มีนาที่ศึกษามา การสร้างพระตามตำราโบราณ ครูบาอาจารย์จะไม่ใช้แร่เหล็กที่เกิดสนิมได้มาเป็นมวลสารนะครับ #วัตถุมงคล

ถ้าเข้าใจหรือนึกภาพหลักของการเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติ ของวัตถุเนื้อดิน อายุกว่าพันปีได้

ส่วนพิมพ์ มีมากกว่า ๔๐ พิมพ์เป็นอย่างน้อย การจำตำหนิพิมพ์ เหมาะสำหรับสายพาณิชย์ที่เน้นพิมพ์สวยๆ และเจ้าของโรงงานทำพระ

ไขปริศนาเนื้อพระรอด กรุมหาวันลำพูน อายุกว่าพันปี
วิธีดูพระรอดแท้ ต้องดูอย่างไร #พระเครื่อง