Hightech - Công nghệ tương lai 16.10: Các giải pháp công nghệ giúp cảnh báo sớm thiên tai

Trong bối cảnh khí hậu đang biến đổi nhanh chóng, vượt quá khả năng thích ứng theo cách truyền thống, công nghệ đã trở thành phương tiện không thể thiếu để giúp con người sớm nhận biết và có biện pháp ứng phó với thiên tai. Đây cũng chính là chủ đề của chương trình "Hightech - Công Nghệ Tương Lai" tuần này.
Hệ thống cảnh báo bão tại Việt Nam đang ứng dụng những công nghệ hiện đại nào? Chúng ta hãy cùng khám phá trong phần "Dòng Chảy Hightech". Các giải pháp công nghệ hiện đại có thể sớm dự báo lượng mưa và cung cấp dữ liệu để vận hành hồ chứa thủy điện phù hợp với tình hình mưa bão – nội dung này sẽ có trong phần "Trạm Hai Tech". Ngoài ra, các ứng dụng điện thoại nào sẽ giúp cảnh báo sớm thiên tai như mưa, bão, gió? Chúng ta cùng tìm hiểu trong mục "Sống Hai Cách".
Thưa quý vị, trước hết, chúng ta sẽ cùng bắt đầu với những tin tức công nghệ đáng chú ý trong tuần qua.
Tin tức công nghệ đáng chú ý:
Một chiếc xe điện độc đáo có tên gọi là Mon X đã được các nhà sáng tạo tại CIA phát triển. Thân vỏ của xe được làm từ cây gai dầu – một loại vật liệu có độ bền cao và thân thiện với môi trường hơn so với các sản phẩm từ nhựa. Chiếc xe này được xem là một bước đột phá mang tính cách mạng, có thể mở ra một khởi đầu mới cho ngành công nghiệp ô tô điện.
Vật liệu từ cây gai dầu dùng để chế tạo xe điện nhẹ hơn gấp ba lần so với các vật liệu chế tạo thân vỏ ô tô hiện nay, đồng thời có độ bền cao hơn. Chiếc xe được thiết kế dành cho sử dụng ở đô thị, với tốc độ tối đa lên tới 72 km/h. Chi phí sản xuất rơi vào khoảng 16.000 euro, tương đương khoảng 490 triệu đồng Việt Nam. Hiện tại, những chiếc ô tô điện này chưa được bán thương mại mà chỉ được đưa đến tay khách hàng nội bộ dưới hình thức cho thuê với giá 90 euro một năm. Người dùng còn có thể kiếm tiền khi sử dụng nếu cho thuê lại các bảng quảng cáo điện tử được gắn ở hai bên xe.
Việt Nam đã ghi dấu ấn trên bản đồ công nghệ 5G thế giới, được các tập đoàn hàng đầu như Qualcomm và GSMA công nhận là quốc gia đi đầu trong thương mại hóa công nghệ Open RAN. Tại diễn đàn Open RAN Connect 2025, Viettel đã công bố kế hoạch triển khai 2.300 trạm 5G Open RAN toàn quốc trong năm nay. Các trạm này sử dụng chipset của Qualcomm, cho tốc độ tải xuống trung bình 500 MB/s, tỷ lệ kết nối 99,7% và tiết kiệm 24% năng lượng. Nền tảng Open RAN còn giúp rút ngắn một nửa thời gian phát triển sản phẩm. Sau khi triển khai trong nước, Viettel dự kiến mở rộng ra thị trường quốc tế và phát triển các thế hệ mạng di động tiếp theo. Theo báo cáo Gartner Magic Quadrant 2025, Viettel High Tech là doanh nghiệp Đông Nam Á duy nhất được công nhận là nhóm doanh nghiệp có thế mạnh chuyên biệt, thể hiện vai trò tiên phong trong thương mại hóa 5G Open RAN dựa trên nền tảng chipset ASIC.
Nghiên cứu của Giáo sư Ali Mafav từ Đại học Texas A&M cho biết trí tuệ nhân tạo (AI) có thể được sử dụng để hỗ trợ đối phó với các thảm họa thiên nhiên. Theo nghiên cứu của ông, AI sẽ thu thập thông tin từ vệ tinh và các nguồn dữ liệu khác như mạng xã hội, cảm biến giao thông để xác định hành lang lánh nạn, khu vực thiệt hại và nhu cầu cứu hộ. Các thông tin này sẽ được cung cấp kịp thời cho con người, cùng với các giải pháp để ứng phó và phục hồi tốt hơn khi phải đối mặt với các mối nguy hiểm từ thiên nhiên như bão, động đất, lũ lụt, lốc xoáy.
Ứng dụng công nghệ trong cảnh báo thiên tai tại Việt Nam:
Việc ứng dụng công nghệ trong cảnh báo thiên tai đang được các quốc gia trên thế giới áp dụng triệt để, và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Mỗi năm, Việt Nam phải đương đầu với từ 7 đến 12 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, cộng với các đợt gió mùa. Biến đổi khí hậu làm gia tăng cả tần suất và cường độ của các hiện tượng cực đoan như sấm sét, mưa lớn, lũ quét, ngập lụt sâu. Hiện nay, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đang tích cực ứng dụng các công nghệ hiện đại vào hệ thống dự báo, nhằm nỗ lực đưa ra các thông tin cảnh báo từ sớm, từ xa về tình hình thời tiết thiên tai tại Việt Nam.
Nổi bật và hiện đại nhất trong công nghệ khí tượng thủy văn của Việt Nam là hệ thống vệ tinh khí tượng thế hệ mới Himawari, do Nhật Bản chia sẻ hạ tầng, được đặt ở quỹ đạo tĩnh. Vệ tinh này có thể cung cấp các hình ảnh liên tục về Trái Đất, giúp các dự báo viên nắm bắt được tình hình thời tiết, kể cả các trận bão lớn.
Khi có một cơn bão xuất hiện trên biển – nơi không có người và không có các trạm quan trắc truyền thống – thì ảnh vệ tinh sẽ chụp và cập nhật 10 phút một lần trên 16 kênh phổ khác nhau. Chính vì vậy, không có cơn bão hay áp thấp nhiệt đới nào thoát khỏi sự giám sát của các dự báo viên.
Ngoài ra, Việt Nam còn có 10 trạm radar thời tiết với phạm vi quét lên tới 240 km, hơn 4.000 trạm quan trắc trải dài trên khắp cả nước. Sau khi thu thập được thông tin, siêu máy tính sẽ có nhiệm vụ chuyển hóa, xử lý và phân tích các dữ liệu phức tạp bằng công nghệ dữ liệu lớn (big data) và internet vạn vật (IoT), từ đó đưa ra các cảnh báo thiên tai khác như lũ quét hay sạt lở đất....