KHTN 8 (Sinh học) - Hệ tiêu hóa ở người - Bộ máy biến đổi thức ăn - AI video - PNCaudio

Các bạn có bao giờ tự hỏi, những món ăn ngon lành mà chúng ta thưởng thức mỗi ngày, sau khi vào cơ thể sẽ đi đâu và làm gì không? Chúng ta ăn để sống, nhưng "sống" thế nào cho khỏe mạnh thì không phải ai cũng biết. Video hôm nay sẽ bật mí những bí mật thú vị về hành trình của thức ăn, từ lúc chúng ta đưa vào miệng cho đến khi trở thành năng lượng nuôi sống cơ thể. Hãy cùng khám phá thế giới bên trong của chính mình nhé!
Trước hết, chúng ta cần hiểu rõ hai khái niệm quan trọng: chất dinh dưỡng và dinh dưỡng. Đơn giản mà nói, chất dinh dưỡng là các chất có trong thức ăn mà cơ thể sử dụng làm nguyên liệu cấu tạo nên cơ thể và cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống. Chúng chính là những "viên gạch" xây nên cơ thể chúng ta, bao gồm protein, lipid, carbohydrate, vitamin, khoáng chất và nước. Còn dinh dưỡng là toàn bộ quá trình cơ thể chúng ta thu nhận, biến đổi và sử dụng những chất dinh dưỡng đó để duy trì sự sống, phát triển và hoạt động. Giống như một ngôi nhà cần có gạch, cát, xi măng để xây, cơ thể chúng ta cũng cần đủ chất dinh dưỡng để khỏe mạnh. Hoạt động của hệ tiêu hóa giúp biến đổi thức ăn thành những chất dinh dưỡng để cung cấp cho cơ thể
Để các chất dinh dưỡng từ thức ăn đi được vào cơ thể, chúng ta cần có một "nhà máy" xử lý chuyên nghiệp, đó chính là hệ tiêu hóa. Hệ tiêu hóa của chúng ta là một ống dài bắt đầu từ miệng sau đó tới thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già và kết thúc ở hậu môn. Ngoài ra còn có các tuyến tiêu hóa như: tuyến nước bọt, tuyến tụy, tuyến dạ dày, tuyến gan, túi mật và tuyến ruột. Hệ tiêu hóa có chức năng biến đổi thức ăn thành các chất dinh dưỡng mà cơ thể có thể hấp thụ được và loại các chất thải ra khỏi cơ thể.
Quá trình tiêu hóa diễn ra theo hai cơ chế: tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học. Tiêu hóa cơ học là các hoạt động nghiền, nhào trộn thức ăn, chủ yếu diễn ra ở miệng (để nhai, nghiền nhỏ thức ăn) và dạ dày (để co bóp, nhào trộn thức ăn). Còn tiêu hóa hóa học là quá trình sử dụng các enzyme để phân giải các chất dinh dưỡng phức tạp thành những chất đơn giản hơn mà cơ thể có thể hấp thụ. Ví dụ, protein được biến thành axit amin, carbohydrate thành đường đơn, và lipid thành axit béo. Quá trình này diễn ra mạnh mẽ nhất ở dạ dày và ruột non.
Thức ăn khi vào khoang miệng được tiêu hóa cơ học và hóa học. Tiêu hóa cơ học nhờ hoạt động nhai, nghiền của răng và hoạt động đảo trộn của lưỡi. Tiêu hóa hóa học được thực hiện nhờ enzyme amylase của tuyến nước bọt giúp biến đổi một phần tinh bột chín trong thức ăn thành đường maltose.
Dạ dày là nơi nhận thức ăn từ thực quản xuống, tiếp tục quá trình tiêu hóa cơ học và hóa học. Hoạt động co bóp của dạ dày giúp thức ăn được nhuyễn và thấm đều dịch vị (chứa hydrochloric acid, enzyme lipase và enzyme pepsin). Trong đó enzyme pepsin giúp biến đổi một phần protein trong thức ăn.
Thức ăn từ dạ dày được chuyển xuống tá tràng, tại đây có dịch tụy do tuyến tụy tiết ra và dịch mật do gan tiết ra đổ vào. Niêm mạc ruột non chứa tuyến ruột tiết ra dịch ruột. Ba loại dịch trên chứa các enzyme tiêu hóa giúp biến đổi chất dinh dưỡng trong thức ăn thành các chất đơn giản mà cơ thể có thể hấp thu được. Sự tiêu hóa diễn ra dọc theo chiều dài ống tiêu hóa nhưng chủ yếu ở ruột non do ở ruột non có hệ thống mao mạch máu và bạch huyết dày đặc. Chất dinh dưỡng trong thức ăn được vận chuyển qua thành của các lông ruột, mạch máu và mạch bạch huyết.
Phần lớn các chất dinh dưỡng đã được hấp thu qua thành ruột non, thức ăn chuyển xuống ruột già sẽ hấp thụ thêm một số chất dinh dưỡng, chủ yếu hấp thụ lại nước, cô đặc chất cặn bã. Một số vi khuẩn của ruột già phân hủy những chất còn lại của protein, carbonhydrate, lên men tạo thành phân và được thải ra ngoài nhờ nhu động của ruột già và theo cơ chế phản xạ.
Khi hệ tiêu hóa gặp trục trặc, cơ thể sẽ lên tiếng. Một trong những bệnh thường gặp nhất là sâu răng. Sâu răng là tình trạng tổn thương phần mô cứng của răng, Nó do vi khuẩn tích tụ từ thức ăn thừa, tạo ra axit phá hủy men răng. Khi các lỗ sâu răng lan rộng và sâu làm thức ăn dễ bị nhét vào các lỗ sâu răng gây khó chịu. Sâu răng không chỉ gây đau nhức mà còn ảnh hưởng đến khả năng nhai, dẫn đến các vấn đề tiêu hóa khác.
Tiếp theo là bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng là bệnh do tổn thương viêm và loét lớp niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng, lớp niêm mạc bị bào mòn mất đi chức năng bảo vệ. Căn bệnh này thường do chế độ ăn uống không điều độ, căng thẳng kéo dài hoặc nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori. Triệu chứng của bệnh là đau vùng bụng ở phía trên rốn, đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn, mất ngủ, ngủ không ngon giấc, ợ hơi, ợ chua, rối loạn tiêu hóa. Các vết loét gây ra cơn đau khó chịu, thậm chí có thể dẫn đến xuất huyết hoặc thủng dạ dày. Cần duy trì chế độ ăn uống hợp lý, giữ tinh thần thoải mái để phòng tránh bệnh.