π. Σεραφείμ (Ζήσης), "Λόγος Αγίου Γρηγορίου Παλαμά στα Χριστούγεννα" (21 Δεκ 2025).

"Οὐδέν γάρ τῶν ἐξ αἰῶνος ὑπό τοῦ Θεοῦ γεγονότων κοινωφελέστερον ἤ θειότερον τοῦ Χριστοῦ Γενεθλίων, ἅπερ ἑορτάζομεν σήμερον".

Τήν Κυριακή, 21 Δεκεμβρίου 2025, ὁ ὁσ. Μοναχός π. Σεραφείμ Ζήσης στήν αἴθουσα τῆς Ἑταιρείας Ὀρθοδόξων Σπουδῶν (Σούτσου 3) καί στό καθιερωμένο κυριακάτικο μάθημα (ὧρες 11:30 - 13:00) παρουσίασε τήν ἑόρτια Ὁμιλία (58η) τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Εἰς τήν κατά σάρκα Σωτήριον Γέννησιν τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καθώς καί τίς προηγούμενες, σχετικές μέ τήν προπαρασκευαστική περίοδο αὐτή, ὁμιλίες τοῦ Ἁγίου.

Ἡ παλαμική Ὁμιλία (55η) τῆς Κυριακῆς τῶν Προπατόρων (τῆς πρώτης Κυριακῆς μετά τίς 11 Δεκεμβρίου), ἐκκινεῖ ἀπό τήν ἀπόρριψη τοῦ παλαιοῦ, Χριστομάχου, Ἰσραήλ ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ καί ἀπό τήν ἀντικατάστασή του ἀπό τόν Νέον Ἰσραήλ τῆς Χάριτος, τόν νέον ἐκλεκτό λαό, τῆς Ἐκκλησίας, γιά νά καταλήξει στό συμπέρασμα, ὅτι τόσο ἀπό τόν Παλαιόν ὅσο καί ἀπό τόν Νέον Ἰσραήλ, αὐτόν ἀπό τά ἔθνη, εὐδοκιμοῦν παρά τῷ Θεῷ οἱ ἄξιοι καί ἀπορρίπτονται οἱ ἀνάξιοι τῆς ἐπαγγελίας· συνεπῶς ἀπαιτεῖται βιοτή ἐπάξια τῆς χριστιανικῆς κλήσεως: "Τό τῶν Ἑβραίων ἐκβάλλεται γένος τῆς ἱερᾶς Ἐκκλησίας, ἀντεισαγόμεθα δέ ἡμεῖς, ἡ ἀπό τῶν ἐθνῶν έκλογή [...] Τοιοῦτοί εἰσιν οἱ ἐξωθούμενοι τῆς ἱερᾶς Ἐκκλησίας καί τῆς τοῦ Θεοῦ Βασιλείας, κἄν τοῦ παλαιοῦ ὦσι κἄν τοῦ νέου λαοῦ τοῦ Ἰσραήλ [...] οἱ τήν μέν ὁμολογίαν ἔχοντες τῆς Πίστεως, τοῖς δέ ἔργοις τόν Θεόν ἀρνούμενοι" (§§1.10.11).

Ἡ Ὁμιλία (56η) Περί τῶν Ἁγίων καί φρικτῶν τοῦ Χριστοῦ Μυστηρίων, πού ἐκφωνήθηκε τέσσερις ἡμέρες πρίν τά Χριστούγεννα, τονίζει τήν ἀνάγκη τῆς πνευματικῆς προετοιμασίας γιά τήν Χριστοῦ Γέννηση, ἰδίως τῆς Μετανοίας καί Ἐξομολογήσεως: "Διά τοῦτο ἀναγκαῖον ἕκαστον ἡμῶν, ἀδελφοί, πνευματικόν ἔχειν πατέρα καί προσιέναι τούτῳ μετά πίστεως καί ταπεινοῦσθαι ἐνώπιον αὐτοῦ καί ἐξαγγέλλειν τά τῆς καρδίας πονηρά πάθη καί τήν πνευματικήν ἰατρείαν προσδεχομένους ..." (§3) κ.λπ.

Ἡ Ὁμιλία (57η) τῆς Κυριακῆς τῶν Πατέρων, δηλαδή τῆς Κυριακῆς πρό τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως, ἀναπτύσσει μεταξύ ἄλλων τό πολύ ἐνδιαφέρον ἀπολογητικό θέμα τῆς γενεαλογίας τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, δηλαδή τό γιατί αὐτή εἶναι φαινομενικῶς διαφορετική στά ἅγια Εὐαγγέλια τοῦ Ματθαίου (κεφ. α΄) καί τοῦ Λουκᾶ (κεφ. γ΄). Ἐν πρώτοις, ἐπισημαίνεται ὅτι γενεαλογεῖται ὁ Μνήστωρ Ἰωσήφ, καί ὄχι ἡ Ἀειπάρθενος Θεοτόκος, διότι μνηστεῖες γίνονταν μόνον μεταξύ ζευγῶν ἀπό τήν ἴδια φυλή τοῦ Ἰσραήλ. Συνεπῶς, ἡ καταγωγή τοῦ Μνήστορος ἀπό τόν Δαβίδ, ἀποδεικνύει καί τῆς Παναγίας τήν ἴδια καταγωγή (ὥστε ἔτσι ἐπιβεβαιώνεται ἡ δαβιδική καταγωγή τοῦ Μεσσία Ἰησοῦ Χριστοῦ): "ὡς ἐκ τῆς αὐτῆς φυλῆς καί πατριᾶς οὖσα μνηστή γέγονεν ἡ Θεοτόκος Παρθένος, ὡς ἐντεῦθεν καί τό κατ' αὐτήν οὐδέν ἦττον ἀναφαίνεσθαι γένος" (§2). Ἐπιπλέον, ἐπισημαίνεται (§12), ὅτι ὁ μέν εὐαγγελιστής Ματθαῖος ἐντάσσει στήν γενεαλογία του μόνον τούς φυσικούς πατέρες, ἐνῷ ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς καί τούς κατά Νόμον πατέρες (αὐτούς δηλ.πού εἶχαν πεθάνει ἄτεκνοι, καί γιά τούς ὁποῖους, κατά τόν Νόμον [Δευτερονόμιον 25, 5.6], τεκνοποιοῦσε ἀπό τήν ἴδια γυναῖκα ὁ ἀδελφός τους)· ἀκόμη, ἐνῷ ὁ Ἅγιος Ματθαῖος ἐκτυλίσσει στήν γενεαλογία του μόνον τήν γραμμή καταγωγῆς τήν προερχόμενη ἀπό τό βασιλικό γένος τοῦ Δαβίδ μέσῳ τοῦ Σολομῶντος, υἱοῦ Δαβίδ, ὁ Ἅγιος Λουκᾶς στήν δική του γενεαλογία συμπεριλαμβάνει καί μέλη ἀπό τήν ἱερατική γενεά, ἡ ὁποία εἶχε ἔλθει σέ συγγένεια πρός τήν βασιλική, ὅπως φαίνεται χαρακτηριστικά στόν Ζοροβάβελ. Πάντως, σκοπός τῆς θείας Προνοίας ἦταν νά ἐξαγιασθεῖ ἡ καταγωγή τῆς Παναγίας μας, μέ τήν ἀνάδειξη ὡς προγόνων της τῶν ἀξίων Θεοῦ Ἰουδαίων: "Πνεῦμα Ἅγιον ... προῳκονόμει δέ καί τήν ταύτης εἰς τό εἶναι πρόοδον ἄνωθεν ἐκλεγόμενον καί ἀνακαθαῖρον τήν τοῦ γένους σειράν" (§6).
Ἡ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου κύρια Ὁμιλία (58η) στά Χριστούγεννα, προϋποθέτουσα τήν εὐαγγελική διήγηση, εἶναι λοιπόν κυρίως θεολογική καί ὄχι ἀφηγηματική, ἀναπτύσσει δέ πλῆθος θεμάτων, ὅπως (α) τό τῆς μοναδικῆς σπουδαιότητος τοῦ Μυστηρίου τῆς (κατά σάρκα) Γεννήσεως τοῦ Θεοῦ, (β) τό τοῦ μοναδικοῦ καί ὑψίστου ρόλου τῆς Θεοτόκου, ἄνευ τῆς Ὁποίας δέν ἦταν δυνατή ἡ Ἐνανθρώπηση τοῦ Λόγου· ἐπισημαίνεται δέ, ὅτι ἔπρεπε νά εἶναι παρθενική (ἄσπορος) ἡ σύλληψη τοῦ Χριστοῦ (§9) ("Εἰ γάρ ἐκ σπέρματος ἦν, οὐκ ἄν ἦν καινός ἄνθρωπος {ὁ Χριστός}, οὐδ' ἄν ἐδυνήθη, τοῦ παλαιοῦ κόμματος ὤν καί κληρονόμος ἐκείνου τοῦ πταίσματος {τοῦ Ἀδάμ} τό πλήρωμα ἐν ἑαυτῷ δέξασθαι τῆς ἀκηράτου Θεότητος καί πηγή γενέσθαι τοῦ ἁγιασμοῦ ἀνεξάντλητος"), (γ) τό τῆς ἐννοίας τῆς λέξεως "Χριστός", (δ) τό θέμα τῆς ἐν Χριστῷ γεννηθέντι ἀνατροπῆς τοῦ ὑποσκελισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν διάβολο μέσῳ τῶν Πρωτοπλάστων, (ε) τό τῆς ἀτρεψίας τῶν Ἀγγέλων πρός τό κακό μετά τήν Χριστοῦ Γέννησιν, (στ) τό τῆς "παιδαγωγικῆς" δραστηριότητος τοῦ ἀστέρος κατά τήν πορεία τῶν Μάγων, (ζ) τό τοῦ συμβολισμοῦ τῶν πρός τόν νήπιον Χριστόν δώρων τῶν Μάγων, σμύρνης, λιβάνου καί χρυσοῦ, (η) τό θέμα τῆς ἑρμηνείας τῆς "εὐδοκίας" (μέ εἰρήνη) ὅπως αὐτή δοξολογεῖται στόν ἀγγελικό ὕμνο στούς Ποιμένες, κ.ἄ. πολλά.