IFARM PODCAST ep 2 : คุณค่า 9 อย่างของต้นทองหลางน้ำ ก้านแดง มีหนาม

ทองหลางน้ำ หรือชื่อวิทยาศาสตร์ Erythrina fusca เป็นไม้ตระกูลถั่วที่ได้รับความนิยมในระบบเกษตรกรรมยั่งยืน เนื่องจากมีคุณสมบัติพิเศษในการเป็น “พืชพี่เลี้ยง” (nurse plant) ควบคู่กับพืชหลัก ในบทความนี้ IFARM จะพาทุกท่านไปรู้จักกับ 9 ประโยชน์สำคัญของการปลูกทองหลางน้ำ ไม่ว่าจะเป็นการปรับปรุงสภาพดิน การสร้าง Microclimate ตลอดจนการส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพ เพื่อให้เจ้าของฟาร์มนำไปใช้ประโยชน์ ลดต้นทุน และเพิ่มผลผลิตได้อย่างยั่งยืนครับ
.
1. ตรึงไนโตรเจนในดิน
E. fusca สร้างปมราก (nodulation) ที่ทำงานร่วมกับแบคทีเรีย Rhizobium ตรึงไนโตรเจนจากอากาศเป็นแอมโมเนีย เติมธาตุ N ลงในดิน งานวิจัยเปรียบเทียบพบว่า E. fusca ตรึงไนโตรเจนได้ราว 50–100 กิโลกรัมต่อเฮกตาร์ต่อปี เทียบเท่าหรือดีกว่าสายพันธุ์อื่นในสกุลเดียวกัน ช่วยลดปริมาณปุ๋ยเคมีไนโตรเจนที่ต้องใช้จนถึง 30% และลดต้นทุนการผลิตลงได้อย่างมีประสิทธิภาพ
.
2. เพิ่ม Soil Organic Matter (SOM)
ใบทองหลางน้ำร่วงหล่นย่อยสลายเร็ว ไม่ก่อให้เกิดการอัดตัวในดิน (soil compaction) FACT Net 1993 ระบุว่า การใช้ใบและกิ่งทองหลางน้ำเป็นปุ๋ยสด (green manure) เติมอินทรียวัตถุให้ชั้นบนของดินเพิ่มขึ้น 1–2% ต่อปี ส่งผลให้โครงสร้างดินโปร่ง ระบายน้ำ–อากาศได้ดีขึ้น รากพืชหลักจึงขยายตัวได้เต็มที่ ลดปัญหาการขังน้ำและผิวดินแข็งกระด้าง
.
3. สร้าง Microclimate Regulation
ทรงพุ่มหนาทึบของทองหลางน้ำ เปรียบเสมือน #สแลนกันแดด ช่วยกรองแสงแดด กระจายความร้อน และตัดแรงลมเบา–ปานกลาง ทำให้ชั้นบนของดินและบริเวณโคนต้นมีอุณหภูมิและความชื้นที่เสถียรกว่า ลดภาวะเครียดจากอุณหภูมิสูงและแสงจัดต่อพืชหลัก
.
งาน Field Manual ระบุว่าการปลูกทองหลางน้ำแซมใน #สวนกาแฟ สามารถลดอุณหภูมิเฉลี่ยใต้ร่มเงาได้ 2–4 °C และเพิ่มความชื้นสัมพัทธ์ขึ้น 5–10% ช่วยให้การสังเคราะห์ด้วยแสงเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นครับ
.
4. รักษาความชุ่มชื้นและลดอุณหภูมิผิวดิน
นอกจากไมโครคลายเมตแล้ว ร่มเงาของพุ่มทองหลางน้ำยังลดการระเหยน้ำจากผิวดินโดยตรง งานวิจัยภาคสนามแสดงให้เห็นว่าพื้นที่ใต้ร่มเงาสูญเสียน้ำเพียง 60% เมื่อเทียบกับพื้นที่โล่ง และอุณหภูมิผิวดินลดลงเฉลี่ย 3 °C ช่วยลดภาระการให้น้ำโดยตรง ทำให้พืชหลักทนต่อช่วงแล้งได้ดีขึ้นและลดความถี่ในการให้น้ำลงครับ
.
5. ส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพ
"ทองหลางน้ำ ก้านแดงมีหนาม" มีดอกสีแดงเลือดนกที่ดึงดูดผึ้ง แมลงผสมเกสร และสารพัดแมลงประโยชน์ ในขณะเดียวกัน ใบและกิ่งที่ร่วงยังเป็นจุดหลบภัยของแมลงปากดูดและแมลงห้ำ ทั้งช่วยควบคุมศัตรูพืชตามธรรมชาติและเสริมแหล่งอาหารให้สัตว์เล็ก นก และอื่นๆ ทำให้เกิดระบบนิเวศน์สมดุล ลดความจำเป็นในการใช้สารเคมีควบคุมศัตรูครับ
.
6. เป็นแหล่งอาหารสัตว์ (Fodder)
ใบทองหลางน้ำมีสัดส่วนโปรตีนสูง 17–23% ของน้ำหนักแห้ง (DM) งานวิจัย SSRN ระบุว่า E. fusca สามารถใช้เป็นแหล่งกรีนมาเนอร์หรืออาหารโค–กระบือได้ดีในช่วงหน้าแล้ง ช่วยลดต้นทุนซื้ออาหารสัตว์และเพิ่มคุณค่าทางโภชนาการให้กับโค–กระบือ ฟาร์มปศุสัตว์หลายแห่งจึงนิยมปลูกควบคู่กับไม้พี่เลี้ยงหลายชนิดเพื่อความยั่งยืนครับ
.
7. กันลม (Wind Break)
การปลูกทองหลางน้ำเรียงเป็นแนวกันลมช่วยชะลอแรงลม ลดการระเหยน้ำ และป้องกันความเสียหายจากลมแรงต่อพืชหลัก Field Manual ระบุว่าไม้สกุล Erythrina เหมาะอย่างยิ่งกับการทำแนวกั้นลม (living fence posts) ในที่เปิดโล่งหรือเนินเขา ทำให้นโยบายการจัดการน้ำและการรักษาสภาพดินมีประสิทธิภาพมากขึ้นครับ
.
8. ป้องกันการกัดเซาะของดิน (Soil Erosion Control)
รากผิวหน้าของ E. fusca ยึดเกาะชั้นดินบนป้องกันการชะล้างเมื่อฝนตกหนัก ใบที่ร่วงสร้างผิวคลุมดิน (mulch) ลดแรงกระแทกจากหยาดน้ำฝน
.
CIAT คอสตาริกาพบว่าการปลูกแนวระดับด้วย E. fusca ลดอัตราการพังทลายของดินและการไหลบ่าของน้ำลงถึง 40% ช่วยเก็บรักษาชั้นผิวดินและสารอาหารไม่ให้สูญเสียออกนอกพื้นที่ครับ
.
9. ใบเป็น Prebiotic เลี้ยง Rhodobacter capsulatus
Rhodobacter capsulatus คือแบคทีเรียสังเคราะห์แสงชนิดหนึ่งที่มีความสามารถหลากหลาย ทั้งในด้านการตรึงไนโตรเจน การย่อยสลายสารอินทรีย์ และการผลิตสารชีวภาพที่เป็นประโยชน์ต่อพืชและดิน
.
อ. วิโรจน์ วิโรจน์พันธ์ ได้คิดค้นและวิจัยในการเลี้ยง Rhodobacter capsulatus ด้วยการใช้ "ใบทองหลางน้ำ สายพันธุ์ก้านแดง มีหนาม" เป็น Prebiotic ทำให้ได้ Rhodobacter capsulatus ที่มีประสิทธิภาพใน 4 เรื่องหลักดังนี้
✔️ ทำให้พืชแตกรากไวขึ้น เพิ่มจำนวนราก
✔️ ทำให้พืชมีความทนเค็มได้มากขึ้น
✔️ ทำให้ผัก (ทุกชนิด) มีความกรอบและรสชาติอร่อย
✔️ ทำให้พืชมีความต้านทานโรคได้มากขึ้น
.

🟢🔴 สรุปไอเดีย
ต้นทองหลางน้ำ ก้านแดงมีหนาม เป็นไม้ที่มีคุณค่าต่อดินและสภาพแวดล้อมเป็นอย่างมาก นอกจากจะช่วย เพิ่ม Nitrogen, Organic Matter, สร้าง Microclimate, รักษาความชื้นหน้าดิน, เป็น Prebiotic ให้ Rhodobacter capsulatus แล้ว ยังมีประโยชน์ด้านอื่น ๆ อีก เช่น ใช้เป็นค้างธรรมชาติสำหรับปลูกไม้เลื้อย เช่น พริกไทย
.
ในประเทศไทยและอีกหลายประเทศ โดยเฉพาะแถบอเมริกาใต้ นิยมปลูกต้นทองหลางน้ำ เป็นพืชพี่เลี้ยงหรือพืชแม่นมในสวนทุเรียน สวนผลไม้ต่างๆ กาแฟ และโกโก้ ... ต้นทองหลางน้ำ ซึ่งเป็นพืชตระกูลถั่วยืนต้น จึงถือเป็น "ภูมิปัญญาสากล" อย่างแท้จริง
.
สมาชิก IFARM ท่านใดต้องการปลูกต้นทองหลางน้ำ สายพันธุ์ก้านแดง มีหนาม ทาง IFARM มีจำหน่ายทั้งแบบกิ่งตอน และต้นกล้า โดยทั้งหมดมาจากต้นที่ขึ้นทะเบียน (จากการทดลองนำไปเลี้ยงเชื้อ R. capsulatus ) อย่างเป็นทางการแล้ว สามารถติดต่อขอรายละเอียดได้ทาง LINE ID: @ifarm หรือ https://m.me/ifarm.co.th นะครับ รวมทั้งเชื้อ R. capsulatus ด้วยครับ