"КАЖДЫЙ ИНГУШ - КНЯЗЬ!" (с субтитрами на русском)

БIаьшераш хьалха хиннача заманчохь, вай лоамашка, Эги-кхала яхача юрта, ваьхав Ивизда ГIазд. Денал, эздел, хьаькъал долаш, гIалгIай мехка цIи хеза, вовзаш къонах хиннав из. МоллагIа а къовсам болаш гIулакх ийккхача ГIазд волча болхаш хиннаб нах. Сабарца, хьаькъалца дIанийсбеш, дIабужабеш хиннаб цо моллагIа къовсам. Харцвар, кхоачара вале а - харцвеш, бакъдар мара ца оалаш хиннав ГIазд.
Гаьна йоаццаш уллача юрта вахача вIаьхий саг волча бехкаб базара черсий, шой аьла хьалха а волаш. Дохкар-эцар чакхдаьнначул тIехьа, ше волча хьоашал чубийхаб цо черсий. Дуаш-молаш багIача черсий аьло аьннад фусамдаьга:
Боккъала, гIалгIай, шоашта юкъера цаI аьла харжа везар оаш. Тхона а аттагIа хургдар, цхьаннеца дувца а, гIулакх леладе а. Масса долча къамий аьлий ба, шо да-кха аьла воацаш.
Из къамаьл чIоагIа хоза хийттад фусамдаьна. Ше аьла харжар дог доахаш, къахьега волавеннав из. Массанахьа нах бахийтаб, кхоана вIашагIкхета деза, аьла хоржаргволаш, яхаш, хоам беш.
Нах вIашагIкхийттаб. ХIара тейпана къонахий гулбеннаб из дIахаза. Ший га даккхийта хьаьший а боалабеш, хьакхаьчав довна да. Дош дийха, аннад вIаьхий саго:
Вайцига хьоашал баьхкача черсаш эхь даьд вайна. Масса долча къамий аьлий ба, шо мара аьла воацаш къам дац. Шошта юкъера аьла харжа магаций шоана, яхаш, хетт акхар. Из бахьан долаш вIашагIтехад аз шо. Вайна юкъе барт болга а, къамо лоархаш нах болга а дIагойта деза вай акханна.
Нах корзагIа баьннаб. Цхьачар "аьлий эшаш бац. ВорххIе даь хана денза хиннабац вай аьлий" яхад. Вокхар, вIаьхий саго кечбаьчар, "хьалха хинна беце а, хIанз эшашба", яхад. Къовсам баьннаб пхьегIа тIа. ТIаккха цхьан воккхача саго аннад:
"Ва нах, теркам! Е гIулакх, уйла а я, цхьа хоадам бе безаш да. ГIаздага хатта деза вай, фу дича бакъахьа да.
ГIаздага кхайкаб. Бакъда, ГIазд хиннавац гулбеннача наха юкъе.
Е ма тамаш йолаш хIама да, ГIазд укхаза ца хилар. Хьавеха веза из, саг вахийта из волча. Цу аьннар дергда вай, - аьнна, ваIад яьй наха. ГIазд волча говрабаьри вахийтав. Цунга ла а дийгIа, ГIаздо аьннад: " Мегаьд. Юха а вахе, со дукха ца говш, дIавоагIа ала". Говоабаьрес дIадийцад нахага шийга ГIаздо ала аьннар. Нах хьежаш лаьттаб.
Дукха ца говш, ший дына тIа вагIаш, хьагучаваьннав ГIазд. Из юхе кхаьчача нах белакъажаб: ший юкъах доалла тIехкари герзи нуврах Iо а элла, юкъах муш а бийхка венав ГIазд нах гулбеннача пхьегIа тIа. Дына тIера Iо а ваьнна, тхьамаде багIача боккхача наха, хьаьшашта дIатIавахав ГIазд. "Ва нах, той сога е муш?", - аьнна хаьттад. Цо деладечох кхийтта "Даьра ГIазд, из хьога та ма тац, - аьннад боккхача наха.
"ДIахалаш: аьла харжар - вай лай деш, вай кортмукъале ехкаш бола муш ба шоана!"
ТIаккха, муш черсашта хьалхишка Iо а кхесса, аьннад: "ГIалгIай цIаккха а аьлий хинна а бац, хург а бац. ХIара гIалгIа - аьла ва".
ТIаккха, сих ца луш, ший тIехкар юкъа дIа а дийхка, ший говра тIа а хайна, тайжжача боларца цIавахав ГIазд, кхы дувца хIама доацилга дIагойташ. Цунна тIехьа нах а дIакъаьстаб.

Из санна бола къонахий Дала эша ма болба вай къаман!

///