Języki, reprezentacje i przekłady. Spotkanie z dr Katarzyną Ojrzyńską. [NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ I ZAANG...

Kulturowe studia o niepełnosprawności to temat naszej kolejnej rozmowy w serii Niepełnosprawność i zaangażowanie. Naszą gościnią jest dr Katarzyna Ojrzyńska badaczka i tłumaczka, która rozwija ten nurt w Polsce, analizując rodzime teksty kultury i wprowadzając do obiegu kluczowe prace angloamerykańskich autorek i autorów. 

Rozmawiamy o tym, czym charakteryzują się kulturowe studia o niepełnosprawności i jak wyglądają badania prowadzone w tym obszarze. Zastanawiamy się także, co z dorobku międzynarodowej teorii – na przykład z prac Rosemarie Garland-Thomson – może być szczególnie inspirujące dla analizy polskiej literatury, a jakie podejścia warto poddawać krytycznej refleksji. 

W naszej dyskusji pojawia się wątek języka i terminów dotyczących niepełnosprawności i niesprawności, tworzonych w Polsce, które mogłyby znaleźć szersze zastosowanie. Rozmawiamy także o nowych trendach w literaturze po 2012 roku, o przecięciu studiów o niepełnosprawności z ekokrytyką oraz o potrzebie odzyskiwania pamięci o ofiarach Akcji T4 i znaczeniu tego procesu, a także dyskursów eugenicznych dla współczesnych narracji o niepełnosprawności. 

Dr Katarzyna Ojrzyńska jest anglistką, adiunktką w Zakładzie Angielskiego Dramatu, Teatru i Filmu w Instytucie Anglistyki Uniwersytetu Łódzkiego. Od kilku lat zajmuje się przede wszystkim kulturowymi studiami nad niepełnosprawnością. W 2020 roku, nakładem wydawnictwa Brill, ukazał się tom Disability and Dissensus: Strategies of Disability Representation and Inclusion in Contemporary Culture, który współredagowała z dr Maciejem Wieczorkiem. Niebawem ukaże się także książka zatytułowana Teatr i niepełnosprawność. Antologia tekstów scenicznych i performatywnych, którą opracowała wraz z Justyną Lipko-Konieczną. Wraz z dr Moniką Kwaśniewską współredagowała serię „Kalekowanie sztuk performatywnych”, publikowaną w latach 2024–2025 w polskim czasopiśmie Didaskalia. Oprócz pisania tekstów akademickich w języku polskim i angielskim tłumaczyła także książki prof. Rosemarie Garland-Thomson, Tobina Siebersa i Eli Clare’a, wydane przez Fundację Teatr 21, z którą regularnie współpracuje. Obecnie przekłada na język polski monografię prof. Alison Kafer Feminist, Queer, Crip oraz, wraz z dr Kateriną Kolarovą, pracuje nad tomem specjalnym czasopisma Text Matter zatytułowanym „Crip and Queer Intimacies”.
 
Rozmowę przeprowadziła dr Magda(lena) Szarota, aktywistka i badaczka, ekspertka w projekcie „Polonistyka zaangażowana”. 
* * 
Prowadząca: Magdalena Szarota
Realizacja techniczna: Mariola Wilczak
Współpraca: Klaudia Muca-Małek, Ewa Pakalska

Seria podcastu „Spotkania Biuletynu”, zatytułowana „Polonistyka zaangażowana”, realizowana jest w ramach projektu „Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata”. Dofinansowano ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa II” (numer projektu: NdS-II/SP/0264/2024/01). 

Strona projektu: https://biuletynpolonistyczny.pl/pl/p...
* * 
Intro i outro
Muzyka: Piotr Lakwaj, czyta: Aldona Brycka-Jaskierska
Producent: Torba reportera i podcastera
Identyfikacja wizualna i projekt okładki: Klaudia Węgrzyn
* *
Zachęcamy do zadawania pytań i dzielenia się przemyśleniami na temat naszego podcastu: [email protected]
 
Lista publikacji wspomnianych lub w inny sposób wykorzystanych w rozmowie:

• Berger, J., 1972. Ways of Seeing. London.
• Błażejowska, K., 2023. Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych. Wołowiec.
• Chudobińska-Zdunik, K., 2024. Ból. Dyplom. W: J. Lipko-Konieczna, K. Ojrzyńska (red.), Teatr i niepełnosprawność. Antologia tekstów scenicznych i performatywnych. Warszawa. [Planowana premiera książki: wrzesień 2025].
• Danielewicz, D., 2020. Droga Jana. Kraków.
• Dziewit-Meller, A., 2016. Góra Tajget. Warszawa.
• Foucault, M., 1993. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Przeł. T. Komendant. Warszawa.
• Foucault, M., 2000. Historia narodzin kliniki. Przeł. P. Pieniążek. Warszawa.
• Garland-Thomson, R., 2020a. Gapienie się, czyli o tym jak patrzymy i jak pokazujemy siebie innym. Przeł. K. Ojrzyńska. Warszawa.
• Garland-Thomson, R., 2020b. Niezwykłe ciała: przedstawienia niepełnosprawności fizycznej w amerykańskiej kulturze i literaturze. Przeł. N. Pamuła. Warszawa.
• Kotas, D., 2020. Pustostany. Warszawa.
• Kotas, D., 2022. Cukry. Warszawa.
• Kotas, D., 2023. Czerwony młoteczek. Warszawa.
• Kowalczyk, M. i Skotarek, A., 2024. Ciało w Ciało z Marylin. W: J. Lipko-Konieczna, K. Ojrzyńska (red.), Teatr i niepełnosprawność. Antologia tekstów scenicznych i performatywnych. Warszawa. [Planowana premiera książki: wrzesień 2025].
• Lipko-Konieczna, J. i Ojrzyńska, K. (red.), 2024. Teatr i niepełnosprawność. Antologia tekstów scenicznych i performatywnych. Warszawa. [Planowana premiera książki: wrzesień 2025].
• Moskal, M., 2021. Emil i my: monolog wielodzietnej matki. Kraków.
• Murek, W.,...