ظرافت قلب / آیت الله العظمی جوادی آملی

ظرافت قلب

جریان انقلاب قلب بسیار ظریف است؛ اینکه به انسان گفتند نه تنها در شبانه روز یك ساعت یا نیم ساعت #مراقب و #محاسب خود باش نه تنها در روز یا شب مراقب و محاسب خود باش، بلكه در هر لحظه مراقب و محاسب خود باش، برای آن است که جریان قلب بسیار ظریف است و به اندك چیزی وضعش بر ‌می ‌گردد، وقتی وضعش برگشت، مجاری ادراكی هم وضعشان تغییر پیدا می ‌كند.

این حدیث از لطایف احادیث نبوی است كه «قَلْبُ الْمُؤْمِنِ بَینَ الْإِصْبَعَینِ مِنْ أَصَابِعِ الرَّحْمَن».
گرچه ذات اقدس الهی منزه از بدن است، منزه از دست است، منزه از انگشت و سر‌انگشت است، ذات اقدس الهی منزه از این اجرام و اجسام است؛ اما وقتی خدا كارها را با اسماء و اوصاف الهی انجام می ‌دهد، گاهی تعبیر به «ید» دارد گاهی تعبیر به انگشت دارد.

شما می‌ بینید #كارهای_محكم را انسان با دست انجام می‌ دهد؛ یك بنّا با دست كار می ‌كند، یك كشاورز با دست كار می ‌كند؛ اما یك خطاط با انگشت كار می ‌كند یك زرگر با انگشت كار می ‌كند یك ورّاق با انگشت و سر‌انگشت كار می ‌كند. #كارهای_ظریف را انسان با انگشت انجام می‌ دهد و كارهای درشت و خشن و ضخیم را با تمام دست انجام می ‌دهد.
اگر كار خیلی ظریف بود، به «اِصبع» یاد می ‌كنند می‌ گویند #قلب_مؤمن بین دو انگشت از انگشتان خداست یعنی دو وصف #جلال_و_جمال_الهی. اینكه فرمود: «قَلْبُ الْمُؤْمِنِ بَینَ الْإِصْبَعَینِ مِنْ أَصَابِعِ الرَّحْمَن» که سخن از «یدین» نیست سخن از «اصبعین» است، ناظر به این است كه این بسیار ظریف است!

گاهی می ‌بینید با یك انگشت و سر‌انگشت، #صحنه_دل ورق می ‌خورد و عوض می ‌شود، در یك چشم به هم زدن می ‌بینید اوضاع عوض می‌ شود. تمام مجاری ادراكی ما در اختیار قلب ماست و قلب ما هم #یك_لحظه_عوض_می_‌شود. تصمیم‌ گیری و فرماندهی و فرمانروایی برای قلب است و مجاری ادراكی و تحریكی از قلب اطاعت می ‌كنند، به امامت قلب نماز می‌ خوانند و قبله همه اینها قلب است.

اگر قلب متوجه #مقلب_القلوب بود، همه مجاری ادراكی و تحریكی به امامت آن به طرف «مقلب القلوب» نماز می ‌خوانند و اما اگر قلب این چنین بود که «پشت بر قبله می‌ كنند نماز»، همه اینها هم پشت به قبله نماز می ‌خوانند، لذا این دعا برای همه شایسته است كه انسان بگوید: «لا تَكِلْنى‏ اِلى‏ نَفْسى‏ طَرْفَةَ عَینٍ اَبَداً».