Waxyaabaha Aadan Ka Fileynin Taariikhda Soomaalida!

Sayyid Maxamed Cabdulle Xasan (1856–1920) waa mid ka mid ah halyeyada ugu waaweyn ee ka soo baxay taariikhda Soomaaliyeed. Wuxuu ahaa hoggaamiye diimeed, siyaasi, gabyaa, iyo halgan-yahan qaran oo abaabulay kacdoonkii hubeysnaa ee Daraawiishta oo socday muddo 21 sano ah, laguna wajahday awoodaha gumeysiga Ingiriiska, Talyaaniga iyo Boqortooyada Itoobiya.

Halganka uu hoggaamiyay wuxuu ahaa kii ugu dheer ee gumeysi diidnimo ee ka dhacay Geeska Afrika intii lagu jiray qarnigii 20-aad, wuxuuna keenay in la abuuro nidaam dawladnimo iyo ciidan Soomaaliyeed oo midaysan. Ingiriiska iyo Talyaaniga waxay ugu yeereen “Mad Mullah” oo macnihiisu yahay “Wadaad waalan”, laakiin Soomaalida badankeed waxay ugu yeeraan Sayyid ama Halgamihii Daraawiishta.

Cutubka 2: Dhalashada iyo Barbaarinta
Sayyid Maxamed Cabdulle Xasan wuxuu ku dhashay deegaanka Sacmadeeq ee gobolka Sool qiyaastii sanadkii 1856. Wuxuu ka soo jeeday beesha Cali Geri (Dhulbahante), oo ka tirsan beelaha Harti/Darood. Qoyska uu ka dhashay wuxuu ahaa reer diinta ku caan baxay, aabbihiis Cabdulle Xasan wuxuu ahaa nin aqoon diini ah leh.

Carruurnimadiisii wuxuu ku qaatay miyiga, halkaas oo uu ku bartay xirfadaha dhaqashada xoolaha iyo dhaqanka geesinimada ee Soomaalida, isagoo isla mar ahaantaana bilaabay waxbarashada diinta Islaamka. Qur’aanka Kariimka ayuu xafiday da’ yar, waxaana si tartiib tartiib ah loogu baray culuumta shareecada iyo suugaanta.

Cutubka 3: Waxbarashada Diinta iyo Safarradiisii Hore
Markii uu qaan gaaray, Sayyid Maxamed wuxuu ka baxay deegaankiisa si uu u sii ballaariyo aqoonta diinta. Wuxuu ka tegey Soomaaliya isaga oo aaday dhulka Harar, Itoobiya, oo markaas caan ku ahaa waxbarashada Islaamka.

Sanadihii 1880-meeyadii ayuu ku baxay safar dheer oo uu ku tagay Xaramka Makka, halkaas oo uu ku qaadanayay waxbarasho qoto dheer oo diinta ah. Intii uu joogay Makka, wuxuu ku biiray tariiqada Saalixiya oo uu aas-aasay Sheekh Maxamed bin Saleh, taas oo ku salaysan suufinimo adag, jihaad gumeysi diidnimo, iyo nadaafad akhlaaqeed.

Safarkan wuxuu u keenay aragti ballaaran oo ku saabsan sida Muslimiinta dalalka kale uga hor yimaadeen gumeysiga reer galbeedka, wuxuuna ku soo noqday Soomaaliya isagoo wata fikrado cusub oo ku saabsan halgan mideysan.
#sayyidmuhammad
#sayyidqutb
#asadhagio
#history
#waaberi
#ogaansho
#ottoman