สรรเสริญบารมี จากพระรถนิราศ หรือ บทมโหรีเรื่องพระรถเสนของเจ้าพระยาพระคลัง (หน)

เพลงสรรเสริญบารมีปรากฏอยู่ในตับมโหรีเรื่องพระรถเสนของเจ้าพระยาพระคลัง (หน พ.ศ. 2290 – 2348) สันนิษฐานว่าท่านนำมาจากพระรถคำฉันท์ในสมัยกรุงศรีอยุธยา น่าจะแต่งขึ้นในสมัยกรุงธนบุรีเมื่อครางที่ท่านยังเป็นหลวงสรวิชิต โดยท่านได้แต่งคู่กับบทมโหรีเรื่องกากีที่ปรับมาจากกากีคำฉันท์เช่นกัน โมีการบรรจุเพลงเอาไว้จำนวน 63 เพลงในรูปแบบตับเรื่องตามแบบตับมโหรีอยุธยา มี ตับเรื่องจำนวน 6 ตับได้แ่ก่ ตับต้นเเพลงฉิ่ง ตับแขกมอญ ตับทะแย ตับเพลงใหม่ ตับตะนาว ตับนางนาค โดยเพลงสรรเสริญพระบารมีนี้ปรากฏเป็นเพลงอันดับแรกของตัวเพลงใหม่เรียกว่า สรรเสริญบารมี ประกอบด้วยเเพลง 1. สรรเสริญบารมี 2. กินรีฟ้อน 3. ศศิธรทรงกลด 4. นารีหวน 5. กำสรวลสุดา 6. กัลยาพิลาป 7. ถนอมโฉม 8. ระโบมบรรเลง 9. เพลงสวรรค์ 10. ทิพย์ดุริยางค์ 11. สุรางค์บำเรอ 12. เสมออมรินทร์ เป็นเพลง 2 ท่อน มีบทร้อง ดังนี้
๏ อนิจจาเจ้าพี่ศรีสวัสดิ์ เป็นความสัตย์นิ่มน้องอย่าหมองหมาง
ก็ย่อมแจ้งอยู่กับใจเป็นไรนาง เรียมหรือจะร้างภิรมย์เชย
โอ้เวรวิบัติให้พลัดพราก จรจากนิ่มน้องประคองเขนย
นี่เนื้อกรรมจำให้พี่ไกลเชย นุชเอ๋ยอกพี่ดังไฟฟอน

ภายหลังเพลงนี้เรียกว่า “สรรเสริญพระบารมี”” ตามที่สมเด็จฯกรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ทรงอธิบาย ดังนี้
"มีเพลงชื่อว่าสรรเสริญพระบารมีอยู่โดยตรงเพลงหนึ่งเป็นเพลงมโหรี เอาจัดเข้าเป็นเพลงตับ คือ สรรเสริญพระบารมี กินรีฟ้อน ศศิธรทรงกลด ดูเหมือนสามเพลง ฉันก็ได้มาแต่ชื่อ ส่วนเนื้อเพลงนั้นไม่ได้ เพราะพวกปี่พาทย์มักไม่ได้เพลงมโหรี ฉันเป็นพวกปี่พาทย์ก็พลอยไม่ได้ด้วย ที่ใช้คำว่าไม่ได้ในที่นี้ เป็นภาษาปี่พาทย์หมายความว่าทำเพลงนั้นไม่ได้" โครงสร้างทำนองเพลงนี้เหมือนกับเพลงสรรเสริญพระจันทร์ หรือ เพลงบุหลันลอยเลื่อน พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 2 แต่มีลีลาแตกต่างกันไป ครูสำราญ เกิดผลได้นำโน้ตสากลที่ท่านบันทึกไว้จากครูฉัตร สุนทรวาทิน มามอบให้ศาสตราจารย์อุดม อรุณรัตน์โดยศาสตราจารย์อุดมได้ทำเป็นทางเดี่ยวสำหรับซอสามสายในราวปี พ.ศ. 2545