ΜΙΑ ΛΥΓΕΡΗ ΤΡΑΓΟΥΔΑΓΕ - Μαστοροχώρια Κόνιτσας (Ήπειρος)

Επιτραπέζιο Ηπειρώτικο τραγούδι από την περιοχή των Μαστοροχωρίων της Κόνιτσας. Πρόκειται για ένα πολύ παλιό τραγούδι, διαδεδομένο σε μεγάλο μέρος της Ελλάδας και ανήκει στην κατηγορία των Παραλογών. Παραλογές είναι οι επίπλαστες, τραγικές - δραματικές ιστορίες, συνήθως με απροσδόκητο και συγκλονιστικό τέλος. Το θέμα του παρόντος τραγουδιού εστιάζεται κυρίως στο φευγιό, στην ξενιτιά και κατ' επέκταση στην ερωτική εγκατάλειψη και στο τραγούδι-κατάρα της γυναίκας που μένει πίσω.

Μια μεγάλη ομάδα μακρόσυρτων τραγουδιών αφηγούνται ιστορίες για κοπέλες που προδόθηκαν ή εγκαταλείφθηκαν από τον άντρα που αγάπησαν. Άλλες μετρούν τους μήνες ενόσω τα σημάδια της εγκυμοσύνης γίνονται όλο και πιο φανερά, άλλες πεθαίνουν, άλλες ψάχνοντας το ανέφικτο γιατρικό για να τον θεραπεύσουν, βλέπουν τον αγαπημένο τους να παίρνει άλλη γυναίκα. Το παράπονό τους μάλλον οικείο ως εμπειρία σε όλα τα ακροατήρια συγκλονίζει τη φύση: καράβια αλλάζουν ρότα, γεφύρια ραγίζουν, ποτάμια στέκονται, στοιχειά συγκινούνται. Εκείνες, ανήμπορες ν' αλλάξουν τη μοίρα, καταφεύγουν στο μόνο όπλο που διαθέτουν οι γυναίκες, καθηλωμένες κι αδύναμες: την κατάρα, την επίκληση δηλαδή της θείας δίκης για τιμωρία της αβάστακτης αδικίας ή στην προκειμένη περίπτωση του αβάσταχτου πόνου.

Ο Γιώργος Κωτσίνης συναντά τη Θεανώ και τη Μαριάννα Τζήμα μέσα από τραγούδια από τα πέτρινα χωριά της Κόνιτσας. Το αποτέλεσμα είναι ένας δίσκος προσηλωμένος στην πηγή της μουσικής μας παράδοσης και στα καθαρά νερά της.
Η μάνα, Θεανώ Τζήμα (Γκόσιου το πατρικό της), γεννήθηκε στην Καστάνιανη της Κόνιτσας το 1934, από Καστανιανίτες γονείς και έζησε εκεί ως τις αρχές της δεκαετίας του ‘60. Όπως ήταν φυσικό για την εποχή εκείνη, τα μόνα μουσικά της ακούσματα ήταν τα παραδοσιακά τραγούδια του τόπου, τα οποία συνόδευαν κάθε κοινωνική εκδήλωση και δραστηριότητα των ανθρώπων, μη εξαιρουμένης και της σκληρής χειρονακτικής εργασίας. Πέραν αυτού όμως, είχε την τύχη ο πατέρας της Βησσαρίων και τα αδέλφια της, να είναι άνθρωποι με μουσικό ταλέντο και γνώστες της μουσικής μας παράδοσης.
Η κόρη, Μαιρηέννη (Μαριάννα) Τζήμα, γεννήθηκε στην Καστάνιανη το 1956 και έζησε εκεί τα πρώτα παιδικά χρόνια. Παρά τα ποικίλα μουσικά της ακούσματα, δεν έπαψε ποτέ να ακούει τους εξαίρετους παραδοσιακούς οργανοπαίχτες της περιοχής, τη μάνα της, τους θείους και θείες της που τη βοήθησαν να βρει και αυτή το δρόμο της παραδοσιακής μουσικής.

Μουσική επιμέλεια και διασκευές κομματιών: Γιώργος Κωτσίνης
Θεανώ και Μαριάννα Τζήμα: τραγούδι
Γιώργος Κωτσίνης: κλαρίνο και τζαμάρα
Βαγγέλης Κουμζής, Θανάσης Πρεμέτης, Κυριάκος Γκουβέντας: βιολί
Σωκράτης Σινόπουλος: λαύτα και πολίτικη λύρα
Σωτήρης Μπούρμπος, Νίκος Μέρμηγκας: λαούτο
Νίκος Κατσαρός, Σπύρος Αλευρώντας: ντέφι
Φωνητικά: Νίκος Κατσαρός, Σπύρος Αλευρώντας, Βαγγέλης Κουμζής, Γιώργος Κωτσίνης
Κυκλοφορία: Ιούλιος 2005

Οι στίχοι:
Μια λυγερή τραγούδαγε, ματάκια μου
σε κρουσταλλένιο πύργο.

Της πήρε ο αγέρας τη φωνή, στη θάλασσα την πάει
κι όσα καράβια τ' άκουσαν, όλα λιμάνι πιάνουν
ν' ακούσουνε τη λυγερή πώς τραγουδάει και λέει:
"Πανάθεμά σε ξενιτιά και συ και το καλό σου,
ξενίτεψες τον άντρα μου πολύ μακριά στα ξένα.
Δώδεκα χρόνους καρτερώ και τρεις τον περιμένω
κι αν δεν φανεί κι αν δεν 'κουστεί*, καλόγρια θα γένω
σε μοναστήρι θα κλειστώ".

*'κουστεί = (α)κουστεί