O`SIMLIKLARNI O`SISHIDA AZOTNI O`RNI HAQIDA

O`SIMLIKLARNI O`SISHIDA AZOTNI O`RNI HAQIDA

АЗОТ (лот. Nitrogenium) , N — Менделеев даврий системасининг V гуруҳига мансуб кимёвий элемент. Ер пўстининг оғирлик жиҳатидан Ҳавода эркин ҳолда бўлади. Тупроқда турли минераллар ва органик бирикмалар таркибига кирган ҳолда учрайди; мас, у натрийли селитра (NaNO,) ва калийли селитра (K. NO,) таркибида бўлади, тошкўмирда 1 — 1,25%, нефтда 1,5%, оқсил моддаларда 17%, одам танасида 3% гача бўлиши мумкин. Азотни биринчи марта 1772 й. да Резерфорд ажратиб олган. Иккита барқарор изотопи бор: 14N (99,635%) ва 1SN (0,365%); радиоактив сунъий изотоплари ҳам бор, булардан энг узоқ, мавжуд бўладигани 13N дир (ярим емирилиш даври 10,08 мин.). Саноатда суюлтирилган ҳавони парчалаб олинади. Азот — рангсиз, ҳидсиз газ; қайнаш т-раси – 195,8°, суюкланиш т-раси — 209,86°, 1л Азот 1,2506 г; 1 л сувда (0° да) 23,3 мл эрийди. Одатдаги шароитда Азот ниҳоятда пассив, фақат литий билан бирикиши мумкин; бошқа элементлар б-н қиздирилганда, босим таъсирида ва катализаторлар иштирокидагина бирика олади. Водород билан бирикиб, аммиак, гидразин ва б., кислород билан оксидлар, металлар билан нитридлар ҳосил қилади.