Architektura kurortów | Rzeczpospolita modernistyczna. Odc. 10

Gdzie w przedwojennej Polsce wznoszono obiekty sanatoryjne i wypoczynkowe? Czym charakteryzowała się nowoczesna architektura modernistycznych obiektów sanatoryjnych, do których przyjeżdżały rzesze kuracjuszy? To niektóre z kwestii poruszanych filmie dokumentalnym „Architektura kurortów”, z cyklu „Rzeczpospolita modernistyczna”. Dokument pokazuje siłę architektury, opartej na hasłach modernizmu, spójnych z ideami nowoczesnego lecznictwa. Jest podróżą po terenach przedwojennej Polski w poszukiwaniu modernistycznych obiektów sanatoryjnych i wypoczynkowych. Dzięki wykorzystaniu zdjęć dronowych ukazano obiekty w kontekście przyrodniczym.

Po I wojnie światowej brakowało nowoczesnych obiektów wypoczynkowych i sanatoryjnych. Państwo przyjęło ustawę uzdrowiskową, która ułatwiła inwestowanie w kurortach i zapewniło 2 tygodnie urlopu wypoczynkowego dla obywateli. Uzdrowiska rozwijały się i cieszyły dużym powodzeniem. Powstawały modernistyczne inwestycje zarówno w miejscowościach górskich: Truskawcu, Krynicy, Zakopanem, Wiśle, Istebnej, Bystrej, jak i w nadmorskich: Juracie czy Jastarni. Kurorty odwiedzali przedstawiciele elit przedwojennej Polski. W Juracie bywali politycy, przedsiębiorcy i artyści, m. in.: Ignacy Mościcki, Józef Beck, Eugeniusz Bodo, rodzina Kossaków. Do obiektów chętnie odwiedzanych przez polityków, przedsiębiorców i artystów zalicza się hotel „Lido” w Juracie, a także krynicka „Patria”. Słynny tenor Jan Kiepura do zaprojektowania pensjonatu „Patria” zatrudnił gwiazdę warszawskiej architektury - Bohdana Pniewskiego,

Film pokazuje zmianę jaka zaszła w architekturze budynków sanatoryjnych i wypoczynkowych lat 30. XX wieku. Moderniści inspirowali się techniką i statkami projektowali budynki przypominające „maszyny do wypoczywania”. Takimi „maszynami” są prezentowane w filmie: sanatorium przeciwgruźlicze w Otwocku, pensjonat Wiktor w Żegiestowie czy Nowy Dom Zdrojowy w Krynicy.

Paradoksem jest, że budynki modernistyczne, które miały być w założeniu architekturą prostą z betonu, cegły i szkła, w latach 30. są często ozdabiane alabastrem i drogimi materiałami. Modernizm stał się snobistyczną modą, czymś elitarnym – uważa wypowiadający się w filmie historyk sztuki dr Michał Wiśniewski.

O różnych nurtach w modernistycznym budownictwie kurortów, a także o istotnej roli balkonów i tarasów w ówczesnym lecznictwie sanatoryjnym w filmie opowiadają ponadto: dr Hanna Faryna-Paszkiewicz, dr Małgorzata Dolistowska oraz dr hab. Michał Pszczółkowski. Profesor Andrzej Szczerski zwraca uwagę na fakt, że polityka państwa i rozwój budownictwa sanatoryjnego powodowały stopniową demokratyzację korzystania z kurortów.

Wiele z prezentowanych w filmie obiektów nadal funkcjonuje i pełni swoje funkcje, niektóre niszczeją i popadają w ruinę, tak jak zaprojektowany przez Edgara Norwertha dom wypoczynkowy w Truskawcu.

_______________________________________________________________________

reżyseria: Joanna Fido, Ewa Rozwadowska

scenariusz: Joanna Fido, Ewa Rozwadowska

współpraca reżyserska: Elżbieta Leszczyńska

zdjęcia: Agata Grzybowska, Karol Lindholm

zdjęcia dronowe: Maciej Chłopicki/Muwi- operator Krzysztof Kalisz, Michał Wiślicki

fotografie obiektów architektury: Guy Ferrandis

grafika i animacje: Marcin Władyka

montaż: Julia Muszyńska

montaż dźwięku: Krzysztof Chodkiewicz, Arron Amo Travers, Patryk Banach

dźwięk na planie: Jan Leszczyński

dokumentacja: Natasza Rączka, Michał Pieńkowski

producent: Joanna Fido, kierownik produkcji: Jan Piotrowski

Sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.

FidoFilm/NIAiU 2020, 31”31 min