9/11 ARALIK YAKLAŞIYOR DİKKAT!

ay Dalio dotcom balonunu erken fark etmişti. Dünyanın en büyük hedge fonlarından biri olan Bridgewater’ın kurucusu, “ABD borsasında bir patlama aşamasına yaklaşıyoruz” diyordu. Fidelity’nin efsanevi Magellan fonunu yöneten Peter Lynch ise “yeterince yatırımcı endişeli değil” diye uyarıyordu. Junk bond piyasasının öncülerinden Howard Marks ise fazlasıyla endişeliydi; çünkü “her kokteyl daveti misafiri ve her taksi şoförü sıcak hisselerden ve fonlardan konuşmak istiyordu.” George Soros riske girip internet hisselerini doğrudan shortladı. Warren Buffett ise onlara hiç dokunmadı; “teknoloji şirketlerinin on yıl sonra nasıl görüneceğini veya pazar liderlerinin kim olacağını göremiyorum” diyerek geri durdu.

Hepsi… sonunda haklı çıktı. Mart 2000’de teknoloji ağırlıklı NASDAQ endeksi zirve yaptı ve sonraki iki buçuk yılda %80’den fazla düştü. Sorun şu ki Dalio ve Lynch 1995’te konuşuyordu; Marks ise 1996’da. 1999’a gelindiğinde Soros’un açığa satışları amiral fonuna 700 milyon dolar kaybettirmiş, yatırımcı çıkışlarıyla birlikte toplam zarar milyarları bulmuştu. Buffett ise muhtemelen 1999’da kendini savunma ihtiyacı hissetmişti; çünkü yatırım aracı NASDAQ’ın beş yıl boyunca yıllık ortalama 15 puan gerisinde kalmıştı. 1995 ile Mart 2000 arasında NASDAQ neredeyse %1.100 yükselmişti.

Yani en iyi yatırımcılar için bile bir balonu tespit etmek, ne zaman patlayacağını öngörmekten çok daha kolaydır. Bugün de yeni bir balon oluştuğundan endişe eden pek çok kişi var. Kasım ayında olduğu gibi, teknoloji hisselerinin sadece birkaç puan düşmesi bile volatiliteyi sıçratmaya ve trader’ları huzursuz etmeye yetiyor. Yapay zekâyla ilişkili hisseler bu endişenin odağında; örneğin veri analiz şirketi Palantir’in gelecek yıl beklenen kazancının 200 katı gibi akıl almaz bir değerlemeye sahip olması buna bir örnek.

Ama balon bölgede olan sadece yapay zekâ şirketleri değil. Son on yılın reel kârlarına göre bakıldığında, büyük Amerikan şirketlerini içeren S&P 500 endeksi 1999 ve 2000 dışında hiçbir dönemde bu kadar pahalı olmamıştı. Gelire oranlandığında ise, endeks o dönemin zirvesine kıyasla bile %60 daha yüksek fiyatlanıyor.