ИСЛОМ КАРИМОВНИНГ САВОЛИ: «СЕН НИМАГА ЎЙИН ҚИЛАСАН?»

1993 йилнинг март ойи.

Мен президент девонида бош консультант бўлиб ишлар эдим.

Бир куни пешинга яқин президентнинг ташкилий масалалар ва кадрлар бўйича давлат маслаҳатчиси чақираётганини айтишди. Бешинчи қаватга – давлат маслаҳатчиси қабулхонасига бордим. Ёрдамчиси ҳозир деб ичкарига кириб кетди ва зум ўтмай қайтиб чиқди-да, киринг, деди.

Узун, кенг ва салобатли хонада Мавлон Умрзоқов билан Вазирлар Маҳкамаси раисининг биринчи ўринбосари Исмоил Жўрабеков ўтирган экан. Қисқа салом-аликдан кейин давлат маслаҳатчиси менга юзланди.

– Ишингизни ўзгартирсак, нима дейсиз? – деди.

Дабдурустдан берилган бу саволга нима дейишни билмай қолдим. Аммо савол берилдими унга жавоб бериш шарт.

– Қаерга? Нима ишга? – дея олдим.

– ЎзТАГга, – деди М.Умрзоқов, – Муроднинг ўрнига.

Президентнинг 1992 йил 5 февралдаги фармони билан Ўзбекистон Телеграф агентлиги (ЎзТАГ) Ўзбекистон Миллий ахборот агентлигига (ЎзА) айлантирилган, ёзувчи Мурод Муҳаммад Дўст Президент девонидан шу агентликка бош директор қилиб юборилган эди. Ўн беш кунча олдин у Президентнинг матбуот котиби этиб тайинланган эди.

Мен бир М.Умрзоқовга, бир И.Жўрабековга қарадим. Аммо ҳар иккаласининг юз ифодасидан бирон маъно англай олмадим.

– Нима дейсиз? – деди И.Жўрабеков саволга ўрин қолдирмайдиган қилиб.

Гап оҳангидан сездимки, масала жиддий, эътирозга ўрин йўқ.

– Оғир жой, – дедим. – Кўп иш қилиш керак. Ёрдам зарур бўлади.

«Ўзбекистон адабиёти ва санъати» газетасида ўн йил масъул котиб бўлиб ишлаганим туфайли бу ташкилотни унча-мунча билардим.

Гапни яна И.Жўрабеков давом эттирди:

– Ёрдам берамиз... Сиз ҳам Мавлонжонга ёрдам берасиз, – деди.

«Хўп» дедим, аммо президентнинг давлат маслаҳатчисига мен нима ёрдам беришим мумкинлигига ақлим етмади.

М.Умрзоқов кўрсаткич бармоғи билан юқорига ишора қилди.

– Келишилган, – деди.

Юқорида – олтинчи қаватда президент ўтирар, давлат маслаҳатчиси ҳозир шуни назарда тутаётган эди. Бу гапдан кейин ўйладим: «Ҳамонки президент билан келишилган бўлса, бу суҳбатга не ҳожат бор?.. Йўли шундай бўлса керак-да, расмиятчилик учун».

– У ҳолда келишдик бўлмаса, – деди давлат маслаҳатчиси суҳбат тугади, деган оҳангда. – Эртага эрталаб соат ўнда шу ерда бўлинг, Президентга кирасиз.

Бу гапдан юрагим шувиллаб кетди. У киши билан келишилган бўлса, булар суҳбатлашди, президентга кириш шартмикин, деган хаёлга бордим. Бироқ дилимдагини тилимга чиқармадим.

Эртаси куни айтилган вақтда яна шу ерда бўлдим. Давлат маслаҳатчисининг ёрдамчиси коридордаги креслони кўрсатди.

– Шу ерда ўтириб туринг. Ўзимиз айтамиз.

Айтганини қилиб ўтирдим: бир соат, икки соат... Ҳеч ким сўрамайди. Ўтган-кетган саломлашади, танишлар «Ҳа, тинчликми, бу ерда ўтирибсиз?» дейди. Ҳамма биладики, бу маслаҳатчининг ҳузурига чорланган одам ё бир лавозимга тайинланади, ёки ишдан олинади, жуда бўлмаганда бошқа ишга ўтказилади. Сўраганларга «билмадим, чақиришипти» дейман, холос.

Бундай пайтда вақтнинг ўтиши бирам қийин кечадики... Дамба-дам соатга қарайман. Соат милларининг юриши ҳам секинлашгандай. Ичимни ит тирнайди. «Тезроқ чақира қолсайди, тезроқ бир ёқли бўлсайди». Миямда минг хил фикр ғужғон ўйнайди. «Президент нимани сўраши мумкин?» Ҳеч ким олдиндан айта олмайди. Икки-уч марта суҳбатда бўлганман. Ҳеч хаёлга келмаган, етти ухлаб тушингга кирмаган нарсаларни сўрайди. У киши билан суҳбатлашиш оғир, жуда оғир. Салобати босади, босганда ҳам одамни эзиб, янчиб ташлайди. Бир қарашлари борки, унча-мунча одам дош беролмайди, ҳар қандай дадил, тажрибали киши ҳам айтадиган гапини йўқотиб қўяди.

Шуларни ўйлаганим сари юрагим сиқилади. Ўзимни чалғитмоқчи бўламан. «Эй, қўйсанг-чи, нимани ўйлайсан? Бўлса бўлди, бўлмаса йўқ-да. Нима, сен шу лавозимга учиб ётибсанми? Ўзлари айтишди-ку, Худога шукур, ишинг бор, индамай ишлайверасан... Ишлаб бўпсан! Худо кўрсатмасин, агар суҳбатдан ўтолмасанг бу ердан ҳам кетасан. Ҳа, бу аниқ. Қанчасини кўрганмиз, янги лавозимга тавсия бўлиб, суҳбатга киргач, суҳбатдан ўтолмай ишлаб турган вазифасидан ҳам айрилган. «Манови қовоқ каллани шунча пайтдан бери бу лавозимда нега олиб ўтирибсанлар? Буям етмагандай янги лавозимга тавсия қиласанлар. Йўқот буни!» Тавсия қилган мутасаддилар ана шундай дашном эшитган.
Турли хаёллар билан кунни кеч қилдик. Рамазон ойи, рўза тутган эдим. Оғиз очар пайт ҳам бўлди. Ҳеч ким ҳеч нима демайди. Ҳар замонда юрак ютиб ёрдамчидан сўрайман. «Билмадим, ака, биз сўрай олмаймиз, ўзлари айтишади. Кутинг» дейди, холос.
Қорин очлиги, ташвишли кутиш ўз таъсирини кўрсата бошлади. Бетоқатланиб, у ёқдан-бу ёққа асабий юра бошладим.

Бир маҳал қоғоз папкаларини қўлтиқлаб давлат маслаҳатчиси чиқди хонасидан.
– Юринг, тезроқ, – деди менга.

Илдам қадамлар билан зинадан олтинчи қаватга кўтарилди. Мен орқасидан эргашдим.

Қабулхонага киришимиз билан президентнинг ёрдамчиси Георгий Алексеевич Крайнов ичкарига таклиф қилди.

Xabar.uz 2024
Telegram: https://t.me/xabaruzofficial
Twitter:   / xabaruzofficial  
Facebook:   / xabar.uz  
Instagram:   / xabar.uz