สารคดีพระปรางค์วัดทานกัณฑ์

พระปรางค์วัดทานกัณฑ์
วัดทานกัณฑ์เป็นวัดร้างเก่าแก่ตั้งอยู่ในบริเวณย่านที่มีความเจริญทางเศรษฐกิจ พื้นที่ของวัดร้างนี้ได้ถูกใช้เป็นที่ตั้งของที่ว่าการอำเภอจนถึงปัจจุบัน โบราณสถานที่ยังคงปรากฏโดดเด่นอยู่ทางด้านหน้าของที่ว่าการอำเภอพนมทวนคือ พระปรางค์วัดทานกัณฑ์เป็น สมัยอยุธยา
ลักษณะของพระปรางค์มีความคล้ายกับพระปรางค์วัดเขารักษ์ กล่าวคือ สร้างจากอิฐ ส่วนฐานประกอบด้วยชุดฐานบัวคว่ำบัวหงาย ๓ ฐานในผังเพิ่มมุม ๒๐ ถัดขึ้นไปทำเป็นเรือนธาตุทั้ง ๔ ด้าน ยอดปรางค์แบ่งเป็น ๗ ชั้นประดับด้วยกลีบขนุน สันนิษฐานว่าพระปรางค์องค์นี้ตั้งอยู่ในเขตวัดร้างทำให้ไม่มีการบูรณะซ่อมแซมจากกลุ่มคนในพื้นที่ดังเช่นพระปรางค์วัดอินทารามที่มีการประดับลายกรอบซุ้มประตูเรือนธาตุด้วยกระเบื้องเคลือบ บัวทรงคลุ่มบริเวณยอดปรางค์และนพศูลโลหะ
ด้านขวามือขององค์พระปรางค์ เป็นศาลเจ้าพ่อปู่สมิงดำ เป็นศาลาไม้หลังขนาดย่อม ๆ เป็นที่เคารพสักการะของชาวบ้านทวนและหมู่บ้านใกล้เคียง ด้านหน้ายังมีรูปปั้นของเจ้าปูสมิงดำพร้อมคำบูชาสักการะด้วย ศาลเจ้าพ่อปู่สมิงดำน่าจะมีขึ้นนานหลายสิบปีมาแล้ว แต่ไม่ทราบประวัติการเกิดขึ้นของศาลแน่ชัด
สระทานกัณฑ์ เป็นสระน้ำโบราณอยู่บริเวณใกล้เคียงกับองค์พระปรางค์ เป็นสระรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าตั้งอยู่ในย่านธุรกิจ ด้านกว้างของสระอยู่ติดกับถนนสายกาญจนบุรี- อู่ทอง ด้วยบริเวณนี้เป็นศาสนสมบัติสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดกาญจนบุรีจึงเป็นหน่วยงานดูแล ปัจจุบันที่ดินด้านกว้างที่ติดกับถนนหลักและด้านยาวที่ติดกับองค์พระปรางค์ สำนักงานพุทธศาสนาทำสัญญาให้เอกชนเช่าเพื่อปลูกอาคารที่อยู่อาศัย และถมพื้นที่สระที่ติดกับมีการอนุญาตให้เอกชนถมสระบริเวณที่ติดกับกับถนนสายกาญจนบุรี-อู่ทอง