Δυτικές συνοικίες (1912)

Δρόμοι και γειτονιές στις Δυτικές συνοικίες πριν το 1922 δηλ τον ερχομο των προσφύγων !

Από το 1915, με την άφιξη της Στρατιάς της Aνατολής, και τη μετατροπή της Θεσσαλονίκης σε περιχαρακωμένο στρατόπεδο 200.000 στρατιωτών, διογκώνονται οι λειτουργίες του εμπορίου, της ψυχαγωγίας, της παροχής υπηρεσιών προς το στρατό και τους πολυάριθμους επισκέπτες. Η πόλη αναπτύσσεται προς τα δυτικά, με στρατώνες, αποθήκες και νοσοκομεία, που εξυπηρετούνται από νέους δρόμους και σιδηροδρομικές γραμμές. Στους ίδιους τόπους και στα ίδια παραπήγματα θα βρούν καταφύγιο μετά το τέλος του πολέμου οι στρατιές των προσφύγων ή πυροπλήκτων, επεκτείνοντας ουσιαστικά τις φτωχογειτονιές του Bαρδάρη και δημιουργώντας τις γνωστές, σήμερα, δυτικές συνοικίες. φ

Ο μεγαλύτερος συνοικισμός ήταν η Ξηροκρήνη. Περιελάμβανε τα ισραηλιτικά παραπήγματα που κτίστηκαν για πυροπαθείς μετά την πυρκαγιά του 1917 (γνωστά ως «Τενεκέ Μαχαλά») και πα-
ραπήγματα που κτίστηκαν το 1924, 1928 και 1932 από το Υπουργείο Πρόνοιας για πρόσφυγες. Υπήρχαν 6500 κάτοικοι (2000 πυροπαθείς Ισραηλίτες, 4000 από Θράκη και Μικρά Ασία και 500 γηγενείς). Υπήρχαν επίσης συναγωγή και ισραηλιτικά σχολεία και αρκετά καταστήματα.
Η Μπάρα ήταν η κακόφημη συνοικία της πόλης. Κατοικία μικτού πληθυσμού και φτωχών ανθρώπων. Ήταν η πρώτη επέκταση της πόλης έξω από τα ΒΔ τείχη, έξω από τη Χρυσή Πύλη στο Βαρδάρη. Λόγω της γειτνίασης με το λιμάνι, το σιδηρο-δρομικό σταθμό και βασικούς οδικούς άξονες, αναπτύχθηκε εκεί η πορνεία, μία κατάσταση που διατηρείται μέχρι σήμερα.
Αρκετοί συνοικισμοί στη δυτική περιοχή της πόλης δημιουργήθηκαν σε θέσεις
συμμαχικών στρατοπέδων από τον Α ́ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Άλλοι συνοικισμοί σε αυτή την περιοχή ήταν το Καΐστριο Πεδίο, η Τρωάς, η Τυρολόη – Ικόνιο, η Καλλιθέα (η παλιά συνοικία «Μεβλεχανέ» με τον τεκέ των δερβίσηδων της αίρεσης Μεβλεβή, έξω από τα ΒΔ τείχη της πόλης), του Ρήγα Φεραίου, του Κολοκοτρώνη, οι Συκιές (ή Εσκή Ντελίκ), ο Νέος Βόσπορος (με πρόσφυγες αστούς από Κωνσταντινούπολη). Επίσης, υπήρχαν το Χαρμάν-Κιόι (ή Νεόκτιστα), τα Παραπήγματα (Γαλ-λικός συνοικισμός), των Σιδηροδρομικών προσφύγων (δίπλα στα παραπήγματα), η Επτάλοφος, οι Αμπελόκηποι και των Ορτακιανών προσφύγων. Ακόμη, στην πιο
δυτική περιοχή βρίσκονταν οι συνοικισμοί της Νέας Μενεμένης, του Χαρμάν-Κιόι
(ή Σταθμός - χωριό με αλώνια, τα σημερινά Ελευθέρια) που αποτελούνταν από 560
ξύλινα παραπήγματα του γαλλικού στρατού και 40 οικήματα του Υπουργείου
Πρόνοιας και του Νέου Κουκλουτζά (Παλιό Χαρμάνκιόι, σημερινός Εύοσμος). Ο συνοικισμός Άνω Λεμπέτ ή Λεμπετάκι ή Λεμπέτ Τσιφλίκ (σημερινή Νέα Ευκαρ-
πία) ήταν τσιφλίκι της οικογένειας των Μποσκαραίων, πριν από τους βαλκανικούς
πολέμους. Δεν υπάρχουν ωστόσο πληροφορίες για τον πληθυσμό που ζούσε και
δούλευε τότε στο τσιφλίκι. Εκεί δημιουργήθηκαν στάβλοι και στρατόπεδα τουσυμμαχικού στρατού κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μεταξύ 1923-1924 το ελ-
ληνικό κράτος εγκατέστησε προσφυγικές οικογένειες. Οι κάτοικοι ανέρχονταν
περίπου σε 800 από Προύσα, Ουσάκ και Φιλαδέλφεια. Υπήρχαν δημοτικό σχολείο,
εκκλησία (Άγιος Γεώργιος) και μικρό γυναικείο μοναστήρι-ησυχαστήριο (της Αγί-
ας Τριάδος), καθώς επίσης και πολλοί ανθόκηποι.
Ο συνοικισμός της Πολίχνης (παλιό τσιφλίκι Καρά Χουσεΐν ή Καραϊσίν) φιλοξε-
νούσε περίπου 950 κατοίκους. Κατά τον Α ́ Παγκόσμιο Πόλεμο εκεί υπήρχαν
στρατόπεδα του αγγλικού στρατού. Το 1917 στεγάστηκαν πυροπαθείς, μετά το
1922 εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από διάφορα χωριά του Καυκάσου και ιδιαίτερα
από την περιοχή Καρς, ασχολούμενοι με τη γεωργία και τη κτηνοτροφία. Στο συ-
νοικισμό υπήρχαν δημοτικό σχολείο και εκκλησία (Άγιος Παντελεήμων). Ομοίως,
ο συνοικισμός Ζεϊτενλίκ βρισκόταν σε περιοχή, όπου στον Α ́ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρχαν μεγάλα στρατόπεδα και νοσοκομεία, κυρίως του αγγλικού και του γαλλικού στρατού (σχ.13). Αναπτύχθηκε γύρω από τη Μονή Λαζαριστών. Η Μονή Λαζαριστών είχε κτισθεί το 1886 από τους μοναχούς του τάγματος του Αγίου Βικεντίου του Παύλου, που ήταν ευρέως γνω-
στοί ως Λαζαριστές, από την έδρα του τάγματός τους στην εκκλησία Σεν Λαζάρ
(Saint Lazare) του Παρισιού. Οι μισοί από τους περίπου 500 πρόσφυγες, αρμενο-καθολικοί στην καταγωγή και το θρήσκευμα, στεγάζονταν στη Μονή και οι υπό-
λοιποι Έλληνες στεγάζονταν σε ξύλινα παραπήγματα. Υπήρχε δημοτικό σχολείο
και καθολική σχολή.
Από τους μεγαλύτερους συνοικισμούς της πόλης ήταν και η Νεάπολη. Άρχισε να
κατοικείται από γηγενείς μετά το 1917. Μετά το 1922, οργανώθηκε ως οικισμός
προσφυγικών παραπηγμάτων για να στεγάσει Μικρασιάτες πρόσφυγες αρχικά από
την Νέβσεχιρ της Καππαδοκίας (Νεάπολη). . Στην περιοχή υ-
πήρχαν εκκλησία (Άγιος Γεώργιος), ιατρείο, σύλλογοι, πολλά καταστήματα και
επαγγελματίες, μεταξύ των οποίων και κατάστημα «γυναικείων πίλων».
Τέλος, στην ίδια πλευρά της πόλης βρίσκονταν και οι συνοικισμοί Σταυρούπολις (ή
Κάτω Λεμπέτ), Αναγέννησις, Ροδοχώρι (ή Τοπ Αλτί) και Παύλου Κουντουριώτου
(μεταξύ Νεάπολης, Πολίχνης και Ροδοχωρίου).